Milli Muharip Uçak(MMU) Projesi - TF-X

[Antares]

Altay ihalesi OTOKAR da olsaydı bile. Bu gecikme olacaktı. Çünkü tankın kalbi ortada yok.

MMU başlığı altında ALTAY'dan konuşuyoruz ama tümevarım yapalım.

Haklısınız OTOKAR'da da olsa motor olmadığı için proje aksayacaktı. Peki madem BMC'de de durum aynıydı neden proje BMC ye verildi? Neden tankı geliştiren firmada kalmadı? Asıl dikkatlerin çekilmesi gerken nokta burada. Çok daha detaya da inilir. Bu süreçte BMC yi satanlar neler kazandılar? Ve ALTAY'a ne kattılar? Özellikle son soruyu kalın puntolar ile a haber tayfasına hatırlatmakta fayda var.

Yeni gelen hükümet ile savunma sanayinin duracağını iddia etmek ise tam bir hükümet propagandası. Bu ülkede 1950 leri bir daha yaşamayız diye umuyorum. Ayrıca şu anda uluslararası gerginlikte hiç kimse kendi bacağına sıkmak istemez. Hatta ben iddiamı arttırıyorum. Bazı ambargoları tamamen cumhurbaşkanının imajı için koyulduğunu rahatlıkla söyleyebilirim. İktidar değişince bu konuda biraz daha rahatlayacağız. Ve hiç olmazsa yerlileştirmesi zor olan kritik parçaları beklemek zorunda kalmayacağımız için elimiz kolaylaşabilir bile. Projeler iptal olacakmış söylemleri, kendilerini ülkenin tek vatanseverleri sayan kitlenin ciddiye alınmayacak savlarıdır bence.

Konuya dönecek olursak MMU için hayalet teknolojisi çalışılıyor denilmiş. Tahmin ediyorduk ve eskiden beri bu çalışmaları duyuyorduk ama boyutu ciddiyeti ve ne zamandan beri çalışıldığı muamma. Umarım bir ilerleme olmuştur. Gerçi diğer üstatlarla beraber yıllardır F110 dedik durduk ve sonuçta haklı çıktık (aklın yolu bir) ama motor teknolojisinin gerçek görünmezliğe etkisini burada hatırlatmama gerek yok sanırım.

Biliyorum çok dağıttım ve bir soru ile toplamaya çalışayım. Biz F110 için özellikle nozzle kısmında bir upgrade yapabilir miyiz? Az da olsa %5 ya da %10 ısıl izi düşürebilir miyiz?

[Antares]

Öncelikle lütfen dalga geçmeyin ergenler gibi şu olsa bu olsa demiyorum sadece merak ettim. Az önce bir yerde gördüğüm imajdan dolayı aklıma takıldı. F-22 az çok büyüklük ve motor olarak bizim uçakla aynı sınıfta. Ancak F-22 nin motor girişleri neredeyse 2 katı büyüklükte. Bu büyüklüğün olmasının nedeni daha fazla havayı içeri alarak bypass yapıp çıkışa yakın sıkcak havayla soğuk havayı karıştırarak nozzle dan çıkan sıcak jet akımının ısısını düşürmek olabilir mi?

[Ylmz]

Öncelikle lütfen dalga geçmeyin ergenler gibi şu olsa bu olsa demiyorum sadece merak ettim. Az önce bir yerde gördüğüm imajdan dolayı aklıma takıldı. F-22 az çok büyüklük ve motor olarak bizim uçakla aynı sınıfta. Ancak F-22 nin motor girişleri neredeyse 2 katı büyüklükte. Bu büyüklüğün olmasının nedeni daha fazla havayı içeri alarak bypass yapıp çıkışa yakın sıkcak havayla soğuk havayı karıştırarak nozzle dan çıkan sıcak jet akımının ısısını düşürmek olabilir mi?

Mühendis değilim teknik bilgimde bulunmamakta fakat bahsettiğiniz yapıya benzer bir düşünceyi şöyle düşündüm. Motorun yanma odasındaki sıcaklığı bir nebze dengelemek adına bu soğuk havayı etrafından geçirerek yanma odasının sıcaklığını dengeliyorlar mi acaba diye düşünmedim değil.

[Antares]

Mühendis değilim teknik bilgimde bulunmamakta fakat bahsettiğiniz yapıya benzer bir düşünceyi şöyle düşündüm. Motorun yanma odasındaki sıcaklığı bir nebze dengelemek adına bu soğuk havayı etrafından geçirerek yanma odasının sıcaklığını dengeliyorlar mi acaba diye düşünmedim değil.

Benzer şeyler var zaten. Turbofan motorlar bu yapıdalar. Aklıma da tam olarak sizin bahsettiğiniz şekilde geldi. Ancak yanma odasının sıcak olması gerekiyor. Hatta ne kadar sıcak olursa (ki orada malzemenin ısıya dayanımı burada çok önemli) basınç ve dolayısı ile motorun gücü o kadar yüksek olur. Fakat bu jet akımı türbinden geçtikten sonra soğutulursa radar görünürlüğünde ciddi düşüş oluyormuş.

İşte demek ki yanma odasındaki ısıya etki etmeden nozzle a yakın bu soğuk havanın türbinden çıkan jet akımına karışıp ısısını düşürmesi gerekir. Ancak burada söz konusu jet akımın hızını ve çıkış verimini düşürmeden yapabilir mi bilemem?

F-22 nin motor çıkışı dikkat ederseniz yassı yapıda. Bu da aslında çıkan jetin daha hızlı soğumasına katkıda bulunuyordur diye düşünüyorum. Dikkat ederseniz tüm stealth yeni nesil Amerikan uçaklarında da nozzle uçağın gövdesinin üzerinde (ki bu alttan bakıldığında motordan çıkar çıkmaz görünmesini 50 cm ya da 1 mt olsa da engelliyor ve o sıcak bölgeyi de bir o kadar küçültüyor) ve yassı.

Umarım bizimkiler buna kafa patlatıyordur. Tabii ki 5. nesil motor demek soğuk jete sahip motor demek değil sadece. Aynı zamanda yanma odası sıcaklığı çok daha yüksek verimli motor da demek. Bu da bu soğutma işini daha da zorlaştırıyor. Ama biz F110 ayarında bir motor yapabilirsek belki de daha kolay olabilir (yanma odası ısısı düşük olduğu için) Sesli düşünüyorum. Teknik konuda bilgisi olan üstatlar aydınlatırsa sevinirim.

Bu arada denizaltı kaplamaları ile olan sorum havada kalmış.

[igirgin]

Benzer şeyler var zaten. Turbofan motorlar bu yapıdalar. Aklıma da tam olarak sizin bahsettiğiniz şekilde geldi. Ancak yanma odasının sıcak olması gerekiyor. Hatta ne kadar sıcak olursa (ki orada malzemenin ısıya dayanımı burada çok önemli) basınç ve dolayısı ile motorun gücü o kadar yüksek olur. 1. Fakat bu jet akımı türbinden geçtikten sonra soğutulursa radar görünürlüğünde ciddi düşüş oluyormuş.

İşte demek ki yanma odasındaki ısıya etki etmeden nozzle a yakın bu soğuk havanın türbinden çıkan jet akımına karışıp ısısını düşürmesi gerekir. Ancak burada söz konusu jet akımın hızını ve çıkış verimini düşürmeden yapabilir mi bilemem?

2. F-22 nin motor çıkışı dikkat ederseniz yassı yapıda. Bu da aslında çıkan jetin daha hızlı soğumasına katkıda bulunuyordur diye düşünüyorum. Dikkat ederseniz tüm stealth yeni nesil Amerikan uçaklarında da nozzle uçağın gövdesinin üzerinde (ki bu alttan bakıldığında motordan çıkar çıkmaz görünmesini 50 cm ya da 1 mt olsa da engelliyor ve o sıcak bölgeyi de bir o kadar küçültüyor) ve yassı.

Umarım bizimkiler buna kafa patlatıyordur. 3. Tabii ki 5. nesil motor demek soğuk jete sahip motor demek değil sadece. Aynı zamanda yanma odası sıcaklığı çok daha yüksek verimli motor da demek. Bu da bu soğutma işini daha da zorlaştırıyor. Ama biz F110 ayarında bir motor yapabilirsek belki de daha kolay olabilir (yanma odası ısısı düşük olduğu için) Sesli düşünüyorum. Teknik konuda bilgisi olan üstatlar aydınlatırsa sevinirim.

Bu arada denizaltı kaplamaları ile olan sorum havada kalmış.

1. Radar değil de IRST.
2. Yanlış düşünüyorsunuz bunun adı Thrust vectoring amacı da belli.
3. 5. Nesil motorlar daha soğuk değil daha sıcaktır ve verimi daha yüksektir, yüksek sıcaklığa dayanan malzeme daha yüksek teknoloji barındırır onun için soğutmalı mono kristal türbin kanatçığı kritik teknoloji idi ve TS-1400 de buna ulaştık diye biliyorum. Motordan çıkan sıcak gazların gizlenmesi hem sizin dediğiniz gibi olur ya da türbin kanatçıklarından sonraki bölüm biraz daha uzun olabilir, bence bu tasarımcının optimizasyon tercihine bağlı.

[Antares]

1. Radar değil de IRST.
2. Yanlış düşünüyorsunuz bunun adı Thrust vectoring amacı da belli.
3. 5. Nesil motorlar daha soğuk değil daha sıcaktır ve verimi daha yüksektir, yüksek sıcaklığa dayanan malzeme daha yüksek teknoloji barındırır onun için soğutmalı mono kristal türbin kanatçığı kritik teknoloji idi ve TS-1400 de buna ulaştık diye biliyorum. Motordan çıkan sıcak gazların gizlenmesi hem sizin dediğiniz gibi olur ya da türbin kanatçıklarından sonraki bölüm biraz daha uzun olabilir, bence bu tasarımcının optimizasyon tercihine bağlı.

Sayın igirgin öncelikle duzeltmeleriniz için teşekkür ederim.
F-22 nin nozzle özelliklerinde Thrust Vectoring var biliyorum Ruslarınki gibi olmayıp jet akımını silindir olarak değil de şerit olarak çıkarması ısı kaybını daha hızlı düşürür mü diye sesli düşündüm. Yüzey alanı genişleyecektir (çıkan jet akımın) amacı muhakkak dediğiniz gibi. Ben 2. olarak yazmıştım onu açıklamamışım.

Dikkat ederseniz yanma odasının sıcaklığında ben de sizin gibi dedim. Ve ben de sizin gibi bir sonuca ulaşıyorum. Türbin bölümünden sonra jet akımını soğuturlar gibime geliyor. Tabi ben işkembeden yazıyorum.

[igirgin]

Sayın igirgin öncelikle duzeltmeleriniz için teşekkür ederim.
F-22 nin nozzle özelliklerinde Thrust Vectoring var biliyorum Ruslarınki gibi olmayıp jet akımını silindir olarak değil de şerit olarak çıkarması ısı kaybını daha hızlı düşürür mü diye sesli düşündüm. Yüzey alanı genişleyecektir (çıkan jet akımın) amacı muhakkak dediğiniz gibi. Ben 2. olarak yazmıştım onu açıklamamışım.

Dikkat ederseniz yanma odasının sıcaklığında ben de sizin gibi dedim. Ve ben de sizin gibi bir sonuca ulaşıyorum. Türbin bölümünden sonra jet akımını soğuturlar gibime geliyor. Tabi ben işkembeden yazıyorum.

Jet etkisi sıcak gazların sayesinde oluyor siz sıcak gazları soğutursanız jet etkisini de kaybetmiş olursunuz. Turbofan motorlar sıcak hava haricinde soğuk hava da kullanır hem verimleri artıyor hem de IR izi düşüyor. 5. Nesil motorlarda art yakıcı olmaması lazım bu da zaten motorun IR izini düşürür çünkü yanma motor içerisinde gerçekleşir. Sizin aslında "soğutmak" ile demek istediğiniz alev gizleyerek motorun belirli açılardan IR izini düşürmek.

[Antares]

Jet etkisi sıcak gazların sayesinde oluyor siz sıcak gazları soğutursanız jet etkisini de kaybetmiş olursunuz. Turbofan motorlar sıcak hava haricinde soğuk hava da kullanır hem verimleri artıyor hem de IR izi düşüyor. 5. Nesil motorlarda art yakıcı olmaması lazım bu da zaten motorun IR izini düşürür çünkü yanma motor içerisinde gerçekleşir. Sizin aslında "soğutmak" ile demek istediğiniz alev gizleyerek motorun belirli açılardan IR izini düşürmek.

Haklısınız jet çıkışa yakın bile soğusa hacim kaybettiği için itiş gücü düşecek. Dediğiniz gibi turbofan gibi ekstra bir besleme daha mantıklı gibi. Acaba F22 nin motor girişlerinin bu kadar büyük olması bu yüzden mi?

[igirgin]

Haklısınız jet çıkışa yakın bile soğusa hacim kaybettiği için itiş gücü düşecek. Dediğiniz gibi turbofan gibi ekstra bir besleme daha mantıklı gibi. Acaba F22 nin motor girişlerinin bu kadar büyük olması bu yüzden mi?

Güçlü motorlar daha fazla havaya ihtiyaç duyuyorlar. Özellikle düşük hızlarda manevra yapabilmek için motora büyük hava alıkları gerekir zaten thurst vectoring de ancak bu koşullarda kullanılır. Bu durumda It dalaşına girmeyecek uçaklarda gerek de yok.

[Antares]

Güçlü motorlar daha fazla havaya ihtiyaç duyuyorlar. Özellikle düşük hızlarda manevra yapabilmek için motora büyük hava alıkları gerekir zaten thurst vectoring de ancak bu koşullarda kullanılır. Bu durumda It dalaşına girmeyecek uçaklarda gerek de yok.

F22, Bizim Mmu ya göre çok daha büyük hava girişine sahip. Fark ettiniz mi?

[okeanos]

F22, Bizim Mmu ya göre çok daha büyük hava girişine sahip. Fark ettiniz mi?

Mock-up a bakarak kesin yargıda bulunulmamalı bence üstadım. Hangardan çikan prototip bize ışık tutacaktır.

[tuğrulbey]

Prototip ile seri üretim arasında bile ciddi farklar olacaktır. F-22 ile YF-22 arasında ciddi farklar var, kuyrukta, hava alıklarında, burunda.

[Volkan2000]

Uçağın hava alıklarını neden F22 ile karşılaştırıyorsunuz motoru F110 motoru yani F15 ile karşılaştırın. F22 atletiği ses hızında geçen bir uçak iken bizimki 15 saniye ses hızına çıkacak sadece. Şekli benziyor diye bizim uçağın F22 muadili sanmayı bırakalım bunu yetkililerde yarım ağızla malı kötülemek istemeden anlatmaya defalarca çalıştılar zaten. Elimizde ne tek motorla o altın oranı yakalayacak F35 yapacak motor var nede çift motor ile atletiği ses üstü hızda uçacak motor var. Elimizdeki en iyi motor ya F110 yada F414 dür bu iki motoru dünyada hangi mühendise verirseniz verin oraya iki tipte performans çıkar ya tek motorlu F16 dır yada çift motorlu F15 dir. Uçağımız F22 ye çok benziyor çünkü bizim gibi yada Kore gibi bir ülke F35 yapmaya kalkar ise eli mahkum ortaya çift motorlu bir uçak çıkar ve boyu da F35 den daha büyük olmak zorundadır çünkü daha çok yakıt yakar F35 den. Yani biz aslında F35 yapmaya çalışıyoruz F22 değil. Şekli ve boyutu F35 den çok F22 ye benziyor çünkü elden başka bir şey gelmiyor. Bize yeter mi peki? Yeterde artar bile.

edit: atlantik yerine pasifik yazmışım pardon

[Tulga]

Bence F-35'de yapmıyoruz. İlave teknolojiler eklenmiş F-15 XE yapıyoruz. Yeter mi bence yeter.

[Volkan2000]

F35 derken şunu kastettim. 5. nesilde örnek olarak ya F35 ya F22 benzeri bir hedef konabilir. İki uçağında motorları erişilemez muhteşemlikte Nirvana da motorlar. Bu iki uçakta bu motorlar üzerine çok erişilmez değerlerde inşa edilmişler. Büyük olan uçağı zaten her şeyi ile büyük olduğu için hiç taklit edilemiyor o motor olmadığı için ama küçük olan F35 biraz takli edilebiliyor en azından. Nasıl taklit edilebiliyor daha klasik motor ile daha verimsizliğe razı gelinerek taklit ediliyor. F35 küçük pakete o kadar optimum bir güç paketi sıkıştırılmış ki uçağın boyutu menzili ağırlığı gücü hepsi birden çift motor ile yakalamanın imkanı ihtimali yok. Çift motor hem daha ağır hem daha çok yakıyor bunların ikisi de uçağı büyütüyor güç ağırlık oranını bozuyor radar görünürlüğü olumsuz etkiliyor. F22 yi taklidin imkanı ihtimali yok tek seçenek daha verimsiz F35 e razı gelmektir oda bizim gibi ve Kore gibi hatta Çin gibi çift motorlu F35 yapmaktır. O zamanda ortaya öyle bir boyut şekil çıkıyor ki gören bu F22 ye benziyor diyor oysa kimin haddine buralarda F22 yi taklide cüret etmek. Çaresi yok ki daha fazla küçülemiyor uçak. Amerika'yı Amerika yapan şeyler var yapıcam deyince olmuyor. Almanya'nın da Almanya olduğunu neden bütün Dünya'nın Leopar tankına hayran olduğunu gördük yaşayarak ondada platformu eşsiz yapan şey namlu zirh elektronik değil motormuş meğerse.

[Comrade Kalashnikov]

F-22'nin ilk uretilme tarihi 97, bundan 25 sene once. Ben anlamiyorum neden F-22 seviyesinde bir ucak yapmak imkansizmis gibi bakiliyor burada. Tamam, kabul ediyoruz ki motor konusunda ciddi sikinti var, ki bu da oldukca buyuk bir etken; fakat diger her alanda onumuzdeki 5-10 sene icersinde o benzeri kabiliyetlere erisilebilir dusuncesindeyim, eger su an haiz degilsek. Yeter ki para olsun. Sonucta adamlar uzayli teknolojisi kullanmiyor ki?

Allah askina kendinize sorun, 10 sene once bugun uretilen muhimmatlar icin ne derdik? Cirit icin seviniyorduk deli gibi yahu!

[KARACI]

F-22 ayarinda ucak yapan baska bir ulke de olmadi yalniz. Var bir numarasi demek ki, 25 sene once yapildi diye simdi herkes yapabilir diyemeyebiliriz. Bazi teknolojik gelisimler dunya genelinde daha homojen olarak yayginlasirken, bazilari ozel kalmaya devam ediyor olabilir. Sonucta bu adamlarin 25 yil onceki uzay temelli teknolojilerine bakinca da, biz istesek 10 yil sonra o seviyeye gelebiliriz diyebilir miyiz ? Ay yuzeyine carpmayi hedefliyoruz hala. Almanin yaptigi tank motorunu yapabilen yok, bilinenden konusuyorum, Rusun fuze teknolojisinde hizina erisen yok. Adam Mars'a koloni kurmayi hedefliyor, O'nun yaptigi ve kimseye vermedigi bir ucaktan bahsederken, kendimize bu kadar yuklenmeyelim bence...

[kabardey]

F-22'nin ilk uretilme tarihi 97, bundan 25 sene once. Ben anlamiyorum neden F-22 seviyesinde bir ucak yapmak imkansizmis gibi bakiliyor burada. Tamam, kabul ediyoruz ki motor konusunda ciddi sikinti var, ki bu da oldukca buyuk bir etken; fakat diger her alanda onumuzdeki 5-10 sene icersinde o benzeri kabiliyetlere erisilebilir dusuncesindeyim, eger su an haiz degilsek. Yeter ki para olsun. Sonucta adamlar uzayli teknolojisi kullanmiyor ki?

Allah askina kendinize sorun, 10 sene once bugun uretilen muhimmatlar icin ne derdik? Cirit icin seviniyorduk deli gibi yahu!

Hürkuş'u bile teslim edemediğimizi bir kenara bırakıyorum.

F-22 ve F-35 gövdesi üretimini HDS üstat sanırım forumda paylaşmıştı. Dünyada bir avuç firmanın yapabildiği özel işler. Kullanılan materyaller ayrı şekilde çok çok özel işler. Sadece gövdeye RAM boya sürmek yetmiyor. Çinliler bile bu işe yıllardır kafa patlatıp, milyarlar yatırdı. Sonuç olarak ciddi ağızlardan kendileri bile bu konularda F-22'yi telaffuz etmiyor. Rusların foyası çoktan ortaya çıktı zaten, orada hiçbir şey yok. Avrupalılar daha o konuya uçak üstünde birinci elden girmedi. Fakat F-35 projesi üstünde BAE çok çalıştı. Bizde belli konularda bir şeyler yaptık ama laboratuvar ortamında yapmak ile askeri bir uçakta kullanmak çok ayrı işler.

Radar konusunda ne kadar güvenimiz tam olsa da, uçak içine kabiliyetli bir radar sığdırmak yine bir avuç firmanın becerebileceği bir iş. Bizimkisi de elimizden gediğince olacak.

Diğer aviyonikler konusuna girmiyorum bile, kör topal olduğu kadar olacak.

Motor konusunda yokuz. RR gelirse hakları bizde olan gelişmiş F110 ayarında bir şey çıkabilir.

Teknoloji paylaşımı konusunda ise, 10 yıl önce istediğimiz ülkeden istediğimiz ile konuşabilirken, artık böyle bir lüksümüz yok. Uzun sürede olmayacak. Bu bize yapılabilecek en kötü takoz oldu.

Uzun lafın kısası, F-15 Silent Eagle tadında bir uçak bize yeter de artar bile. Fazlasına kalkışmak, kendini bilmemezlik ve açgözlülükten başka birşey değil.

[Volkan2000]

Supercruise haricindeki her konuda en üst beklentide olabiliriz. Uçağımız F35 kadar görünmez de pekalada olabilir bunun aksi beklentide olmak için bir sebep yok. F-15 Silent Eagle seviyesinde bir beklentide aşırı kötümser bir beklenti olur. Şu anki tabloda bizim uçağımız F22 gibi Supercruise olmayacak ama onun dışında karamsarlık doğru değil bekleyip görmek lazım. Şu anda kaçınılmaz görünen gerçek bu uçak F22 gücünde ve F35 optimum verimlilikte bir uçak olamayacak. F35 in performansını biraz daha geleneksel seçenekler ile daha büyük gövde ile çift motor ile yakalamaya çalışıyoruz buda F22 ye benzetilen F35 ayarında belki bir tık üstünde bir uçak ortaya çıkartacak. KFX gibi bir uçak ortaya çıkacak çünkü onlarda bizimle aynı sınırlarda projelerini geliştirmek zorunda kaldılar. Silahlar ve aviyonikler konusunda durumumu çok olumlu. Görünmezlik konusunda ise bekleyip yapabileceğimizin en iyisi nedir göreceğiz peşinen karamsar olmayı gerektiren bir tablo yok şu an için. Ben tam bize uygun olacak KFX ile nerdeyse tıpatıp bir uçak ortaya çıkacağına inanıyorum. Proje ayakları yere basan bizi zorlayan ama F22 yaptığımızı zannedenlerin karamsarlığını gereksiz klan olmayacak şeye soyunmuşuz denecek kadar uçuk kaçık bir proje değil. Bir meydan okuma projesi bu tabi ki ama karamsar olanların zannettiği gibi F22 yapmaya çalışmıyor kimse rahat olalım

[Ylmz]

F-22'nin ilk uretilme tarihi 97, bundan 25 sene once. Ben anlamiyorum neden F-22 seviyesinde bir ucak yapmak imkansizmis gibi bakiliyor burada. Tamam, kabul ediyoruz ki motor konusunda ciddi sikinti var, ki bu da oldukca buyuk bir etken; fakat diger her alanda onumuzdeki 5-10 sene icersinde o benzeri kabiliyetlere erisilebilir dusuncesindeyim, eger su an haiz degilsek. Yeter ki para olsun. Sonucta adamlar uzayli teknolojisi kullanmiyor ki?

Allah askina kendinize sorun, 10 sene once bugun uretilen muhimmatlar icin ne derdik? Cirit icin seviniyorduk deli gibi yahu!

Vertigodan mustarip biri için 10 metre yüksekten -denge çubuğuyla birlikte- ipin üstünden geçmesini beklemek ne kadar sağlıklıysa o kadar mantıklı şekilde ilerliyoruz bu işte. O sebepledir ki insanlar sesini yükseltiyor. Benim beklentim f-16 ayarında olsun bizim olsun sonrasında üstüne koya koya gidilir... Uçsun işimizi görsün yeterli.

[okeanos]

Vertigodan mustarip biri için 10 metre yüksekten -denge çubuğuyla birlikte- ipin üstünden geçmesini beklemek ne kadar sağlıklıysa o kadar mantıklı şekilde ilerliyoruz bu işte. O sebepledir ki insanlar sesini yükseltiyor. Benim beklentim f-16 ayarında olsun bizim olsun sonrasında üstüne koya koya gidilir... Uçsun işimizi görsün yeterli.

En başından beri beklentim f15ex modeli' ne muadil bir ürün bile bizim için çok büyük bir başarı olacaktır diye yazmıştım. Gidilen ilk güzergah bu yönde zaten.

[Ylmz]

En başından beri beklentim f15ex modeli' ne muadil bir ürün bile bizim için çok büyük bir başarı olacaktır diye yazmıştım. Gidilen ilk güzergah bu yönde zaten.

Konuyla ilgili bilmediğimiz bir şeyimi atlamışım acaba ben?
Yapılacaksa olsun tabii. Benim beklentimde yukarıda belirttiğim üzere daha alt bir sistem. Bu cümleden insanlar ne çıkarır bilemem... Lakin deme amacım alt sistem olarak belirtmiş olduğum uçağı yermek değil. Üstüne koyulabilecek bir alt yapı oluşturmak olmalı amaç. Hürkuş diyoruz insanlar daha kabul bile edilmedi diye hayıflanıyorlar. Ben hayıflanmıyorum sadece daha çok emek verilebilecek imkanı yığmalarını diliyorum. Vertigo örneğinden de kastım tam olarak bu oluyor. Netleşmiştir umarım açıklamam.

[okeanos]

Konuyla ilgili bilmediğimiz bir şeyimi atlamışım acaba ben?
Yapılacaksa olsun tabii. Benim beklentimde yukarıda belirttiğim üzere daha alt bir sistem. Bu cümleden insanlar ne çıkarır bilemem... Lakin deme amacım alt sistem olarak belirtmiş olduğum uçağı yermek değil. Üstüne koyulabilecek bir alt yapı oluşturmak olmalı amaç. Hürkuş diyoruz insanlar daha kabul bile edilmedi diye hayıflanıyorlar. Ben hayıflanmıyorum sadece daha çok emek verilebilecek imkanı yığmalarını diliyorum. Vertigo örneğinden de kastım tam olarak bu oluyor. Netleşmiştir umarım açıklamam.

Çok eski zamanlarda, daha Kaner bey youtube de bu kadar aktif değilken orko üstad yazmıştı. Sene 2016 diye aklimda. Yapamazlar değil ama ne yapacaklarının farkında değiller minvalinde. Zor yanı. Sabırsızız, heyecanlıyız ama 2023 mart' ı görmek gerkli öncelikle.

[orko_8]

Çok eski zamanlarda, daha Kaner bey youtube de bu kadar aktif değilken orko üstad yazmıştı. Sene 2016 diye aklimda. Yapamazlar değil ama ne yapacaklarının farkında değiller minvalinde. Zor yanı. Sabırsızız, heyecanlıyız ama 2023 mart' ı görmek gerkli öncelikle.

Şunu kastediyorsunuz sanırım:

[Tulga]

Muharip Uçak projelerinde genel gidişat, ilk üretim spesifiklerine haiz ortaya çıkacak modelin üzerine yıllara sair geliştirme ve ilave teknolojiler katarak bloklar veya fazlar halinde geliştirmedir.

Bu da proje ilan yılı ve sonraki dönemleri kapsayan 30-40 yılı kapsar. Radar, EH paketi, daha güçlü motor, CFT ilavesi, Donanma versiyonu, gelişmiş sensör ve yarı yapay zeka kullanımı gibi gelişime açık teknolojiler proje devamında fazlar halinde uygulanır.

Bu kapsamda da MMU için mümkün olan en kısa sürede platformu hayata geçirecek kararlar ile proje hızlandırılabilir. Bu gayet doğaldır.

Bunun için de motoru hazır, iniş takımları ve bazı karar verilen alt aksamları satın alma yolu ile süreç kısaltabilir. Gövdesine, kanatlarına, burun ve kuyruk kısmına, uçuş parametrelerine, fly by wire'a hakim bir uçak olacak. Mevcut teknolojiler ile aviyonik suiti hazırlanıyor. Eldeki EH paketi bir tık daha geliştirilerek MMU için hazırlanıyor. Aesa radar projesi yetiştirilmeye çalışılıyor. Üstelik GaN modüllü olarak. Gömülü pod ve lantirn hazırlanıyor.

Bunlara ilave birçok hava hava ve hava yer mühimmatı tanımlanacak. %50-60 arası yerlilikte bir Muharip Uçak ortaya çıkacak. Bunun test ve kalifikasyonunu da 2029-30 gibi bitirip ilk 2 filoluk üretim planlanacak. İşte bu model bugünün F-15 EX'i veya biraz daha gelişmiş modeli olacak. Bunda karamsarlık bir durum yok ki zaten. Bugün Abd F-15 EX teklif etse alıp kullanmayacakmiyiz 2030'da. Aynı durum bu da.

Burdaki mesele 2025'te ilk uçuş yapılabilirse, işte bu tarihten itibaren 2035'e kadar geçecek süreyi 2. Faz geliştirme için faydalı şekilde kullanabilecek miyiz? O önemli. İlk üretim üzerine 10 yıl sonra ( 2025'ten 2035'e) neler ilave edebileceğiz. Daha uzun menzilli Aesa radar? Yerli motor? Gelişmiş sensör ve füzyon teknolojileri? Gelişmiş hava hava füzeleri? Donanma versiyonu?

Daha ilk proje anında motor hariç F-22 'ye yakın kabiliyete ulaşmak istemek güzel bir şey tabiki. Lakin özellikle turbofan ana Muharip Uçak üretim altyapı ve teknolojisinde emeklemeye dahi yeni başlayacak Bir ülke olduğumuzu kabul ederek bugünün F-15 EX kabiliyetine ulaşmayı ciddi teknolojik sıçrama olarak kabul etmek gerek.

[okeanos]

Şunu kastediyorsunuz sanırım:

Evet üstadım. Sizi gormek çok güzel. Selamlar.

[Antares]

Ortada Altay gibi bir proje ibretlik anlamda kapak gibi duruyor üstelik.

[commandos]

Bu projedeki gizlilik o kadar sağlam ki ya büyük bir şey görecez ki inancım bu yönde yada Altay-vari bir durumla karşı karşıya kalacaz işin sonunda.

[Ylmz]

Şunu kastediyorsunuz sanırım:

Merhaba, hep sormak istediğim bir soru vardı size ve Kubilay bey'e, cevaplama nezaketi gösterirseniz sevinirim.
insanlar sizlerin düşüncelerinden yola çıkarak ülke geleceği konusunda bir aydınlatma yapıyorlar... Çoğu insan için makul anlaşılabilir bir şekilde açıklamalarda bulunuyorsunuz. Yöneltmek istediğim soru şudur ki: sizce kendi düşüncelerinizle ne ölçüde örtüşüyor, yeterince örtüşüyor mu anlaşılması istenilenler?

Olumsuz yanıt için daha farklı anlatım nasıl sağlanabilir?

Saygılar...

[delikpr]

Sayın Orko 2016'da bu twiti attığında bir B-planımız vardı (F-35).

Şimdi ne planımız var?

[Mec]

1. Ne istediğimizi bilmiyoruz,
2. Neden istediğimizi bilmiyoruz,
3. Nasıl yapılması gerektiğini bilmiyoruz.

2022 itibari ile ne durumdayız, merak etmekteyim.

[Tyras]

1. Ne istediğimizi bilmiyoruz,
2. Neden istediğimizi bilmiyoruz,
3. Nasıl yapılması gerektiğini bilmiyoruz.

2022 itibari ile ne durumdayız, merak etmekteyim.

2022 güncellemesi : Geçen 5 senede o kadar seçenekten mahrum bırakıldık ki, 5. nesil jete az çok benzeyen neyi uçurabilirsek kardır, bir uçak yapıp da bizim havada herhangi bir ihtiyacımızı görmemesi ihtimalini tamamen elimine etmiş olduk

[Comrade Kalashnikov]

Dedigim gibi, eger ki motor ve finansman sikintisi yasanmazsa yeterli zamanla beraber bence yapilmayacak bir sey degil. Ben Hurjet icin de aynisini soyluyorum, nihai olarak ortaya cikacak urun bizleri sasirtacaktir. Evet, belki F-22 kadar degil ama F-22'ye ihtiyacimiz var mi? Yok. ABD'nin de yoktu ki 200'den fazla uretmediler. Bizim ihtiyacimiz olan kendi muhimmatlarimizi tasiyabilen, bize ait bir platform. Ve cok sukur ki muhimmat konusunda da siniti cekmeyecegiz gibi gozukuyor.

Bununla beraber gelecegin hava konsepti agirlikli olarak IHA'lar uzerine olacagini da dikkate aldigimizda, ihtiyacimiz olan da tam bu. Isin guzel tarafi, Turkiye'nin IHA'lar bazindan su anki durumu anlasildigi kadari ile bir cok ulkeden de oldukca ileri. Tum bunlari arka arkaya dizdigimizde ben olumsuz bir tablo gormuyorum. Bundan dolayi "iste F-16 ayarinda yapalim, bizi idare etsin" diyemiyorum. Belki de yuzyillardir ilk defa dunya silah sanayisinde bir konuda goreceli olarak "iyiyiz", bence bunu sonuna kadar kullanmamiz lazim. Onun icin de cozum bu. MMU.

Cunku simdi aci kismini soylemek zorundayim. Baska sansimiz da yok zaten. Yok yani. Secimlerden sonra da olmayacak. Bazi arkadaslarin duyum/dusunceleri o yonde fakat ben buna inanmiyorum. Eger bu isi basaramazsak gecmis olsun, diyecegim o.

[Ylmz]

Dedigim gibi, eger ki motor ve finansman sikintisi yasanmazsa yeterli zamanla beraber bence yapilmayacak bir sey degil. Ben Hurjet icin de aynisini soyluyorum, nihai olarak ortaya cikacak urun bizleri sasirtacaktir. Evet, belki F-22 kadar degil ama F-22'ye ihtiyacimiz var mi? Yok. ABD'nin de yoktu ki 200'den fazla uretmediler. Bizim ihtiyacimiz olan kendi muhimmatlarimizi tasiyabilen, bize ait bir platform. Ve cok sukur ki muhimmat konusunda da siniti cekmeyecegiz gibi gozukuyor.

Bununla beraber gelecegin hava konsepti agirlikli olarak IHA'lar uzerine olacagini da dikkate aldigimizda, ihtiyacimiz olan da tam bu. Isin guzel tarafi, Turkiye'nin IHA'lar bazindan su anki durumu anlasildigi kadari ile bir cok ulkeden de oldukca ileri. Tum bunlari arka arkaya dizdigimizde ben olumsuz bir tablo gormuyorum. Bundan dolayi "iste F-16 ayarinda yapalim, bizi idare etsin" diyemiyorum. Belki de yuzyillardir ilk defa dunya silah sanayisinde bir konuda goreceli olarak "iyiyiz", bence bunu sonuna kadar kullanmamiz lazim. Onun icin de cozum bu. MMU.

Cunku simdi aci kismini soylemek zorundayim. Baska sansimiz da yok zaten. Yok yani. Secimlerden sonra da olmayacak. Bazi arkadaslarin duyum/dusunceleri o yonde fakat ben buna inanmiyorum. Eger bu isi basaramazsak gecmis olsun, diyecegim o.

+ "sonrasında üstüne koya koya gidilir" ilave edersek demek istenilen daha sağlıklı sunulmuş olur.
Bazı zaferlerin ardından eksiklikler görmezden gelinebiliyor. Öyle bi aldanış büyük yıkımları getirir.
Saygılar.

Oturup konuşacaksak söylev türetmek yerine projelerin önünü tıkayan-dışsal bağımlılıklar değil kastettiğim, içsel sorunsallar- çıkmazların nasıl aşılabileceği yönünde görüşler beyan edelim. Yoksa F-22 de olur F-35 de yapılır... Genel olarak bakıldığında ben emin olamıyorum tam bağımsız bir savunma sanayii istenildiğinden. (devlet değil kastım)

[orko_8]

Merhaba, hep sormak istediğim bir soru vardı size ve Kubilay bey'e, cevaplama nezaketi gösterirseniz sevinirim.
insanlar sizlerin düşüncelerinden yola çıkarak ülke geleceği konusunda bir aydınlatma yapıyorlar... Çoğu insan için makul anlaşılabilir bir şekilde açıklamalarda bulunuyorsunuz. Yöneltmek istediğim soru şudur ki: sizce kendi düşüncelerinizle ne ölçüde örtüşüyor, yeterince örtüşüyor mu anlaşılması istenilenler?

Olumsuz yanıt için daha farklı anlatım nasıl sağlanabilir?

Saygılar...

Sorunuzu doğru anladığımdan emin değilim ama şunu söyleyebilirim: En azından kendi adıma yaptığım paylaşımlarda, yazılarımda vs öncelikli amacım öğrendiklerimi ve düşündüklerimi paylaşmak. Eğer bunlar herhangi bir şekilde bir projede, karar alma sürecinde vs kullanılıyor, işe yarıyorsa bu beni mutlu eder. Bir karar alıcı ya da üst düzey yetkilinin erişimindeki bilgi, hesaba katması gereken faktör vs'ye tabi sahip değilim. Bu nedenle benim bir konudaki eleştiri ya da tespitim, sahip olmadığım bir bilgiden dolayı çok hatalı ya da eksik olabilir. Eldeki veriler ışığında, mevcut bilgi ve deneyimim doğrultusunda yorumlar yapıyor, bir yandan da bu konuda akademik ve profesyonel kariyerler sürdürüyorum, hepsi bu.

[karaden]

Uçağın hava alıklarını neden F22 ile karşılaştırıyorsunuz motoru F110 motoru yani F15 ile karşılaştırın. F22 atletiği ses hızında geçen bir uçak iken bizimki 15 saniye ses hızına çıkacak sadece. Şekli benziyor diye bizim uçağın F22 muadili sanmayı bırakalım bunu yetkililerde yarım ağızla malı kötülemek istemeden anlatmaya defalarca çalıştılar zaten. Elimizde ne tek motorla o altın oranı yakalayacak F35 yapacak motor var nede çift motor ile atletiği ses üstü hızda uçacak motor var. Elimizdeki en iyi motor ya F110 yada F414 dür bu iki motoru dünyada hangi mühendise verirseniz verin oraya iki tipte performans çıkar ya tek motorlu F16 dır yada çift motorlu F15 dir. Uçağımız F22 ye çok benziyor çünkü bizim gibi yada Kore gibi bir ülke F35 yapmaya kalkar ise eli mahkum ortaya çift motorlu bir uçak çıkar ve boyu da F35 den daha büyük olmak zorundadır çünkü daha çok yakıt yakar F35 den. Yani biz aslında F35 yapmaya çalışıyoruz F22 değil. Şekli ve boyutu F35 den çok F22 ye benziyor çünkü elden başka bir şey gelmiyor. Bize yeter mi peki? Yeterde artar bile.

edit: atlantik yerine pasifik yazmışım pardon

F110 biraz daha eski nesil bir motor...Boyut ve hacim olarak EJ200 ve F414'ün neredeyse 2-3 katı.

Prototipler için EJ200 veya F414 seçseydik o boyutlarda milli bir motor yapmaya kalktığımızda gücü artırmamız muhtemelen imkansız derece de zor olacaktı.

Ama F110 gibi ağır ve büyük hacimli eski nesil bir motorun yerine geliştirilecek benzer boyutlarda milli bir motorun güç olarak büyüme potansiyeli epey var.F110 seçiminin sebeplerinden biri de buydu bence.

[Ylmz]

Sorunuzu doğru anladığımdan emin değilim ama şunu söyleyebilirim: En azından kendi adıma yaptığım paylaşımlarda, yazılarımda vs öncelikli amacım öğrendiklerimi ve düşündüklerimi paylaşmak. Eğer bunlar herhangi bir şekilde bir projede, karar alma sürecinde vs kullanılıyor, işe yarıyorsa bu beni mutlu eder. Bir karar alıcı ya da üst düzey yetkilinin erişimindeki bilgi, hesaba katması gereken faktör vs'ye tabi sahip değilim. Bu nedenle benim bir konudaki eleştiri ya da tespitim, sahip olmadığım bir bilgiden dolayı çok hatalı ya da eksik olabilir. Eldeki veriler ışığında, mevcut bilgi ve deneyimim doğrultusunda yorumlar yapıyor, bir yandan da bu konuda akademik ve profesyonel kariyerler sürdürüyorum, hepsi bu.

Geri dönüşünüz için teşekkür ederim.
Güzel dipnotlar bırakıyorsunuz sohbetlerinizde insanlara ve "bilinmeyen verilere" sahip olunmasa da suyun ulaşabileceği nokta öngörülebilir olabiliyor. Yorumlarınızı sohbetlerinizi değerli buluyorum bahsettiğiniz karar vericiler nezdinde değer bulabilmesi adına vermiş olduğunuz dipnotların daha kesin söylevlerle biz yetkisi bulunmayan insanlara daha net aktarılması gerektiği düşüncesindeyim.

Saygılarımla.

[dna]

F110 biraz daha eski nesil bir motor...Boyut ve hacim olarak EJ200 ve F414'ün neredeyse 2-3 katı.

Prototipler için EJ200 veya F414 seçseydik o boyutlarda milli bir motor yapmaya kalktığımızda gücü artırmamız muhtemelen imkansız derece de zor olacaktı.

Ama F110 gibi ağır ve büyük hacimli eski nesil bir motorun yerine geliştirilecek benzer boyutlarda milli bir motorun güç olarak büyüme potansiyeli epey var.F110 seçiminin sebeplerinden biri de buydu bence.

Kesinlikle katiliyorum.
Turkiye fikir haklari kendinde olacak olan F110 benzeri bir motoru gelistirmeli. 1980lerde gelistirilen ve daha sonra daha da ilerletilen bu motorun yapilabilecegine inaniyorum.

[baryshx]

İbrahim Sünnetçi retweetlemiş

[kabardey]

Sanırım bahsi geçen pearl motorları. Bunların çekirdeği kullanılarak askeri versiyonunun üretilmesi teklif edilmiş olmalı. F-CK-1 Ching-kuo, mantık olarak çok sevdiğim bir uçak. Keşke böyle zihniyette bir uçağı bizde yapabilseydik.

[Dunedain]

Bizim Hürjet keşke F-CK-1 Ching-kuo mantığında olsaydı. Çift motor alternatifi olan motolar. Belki bir süre sorna kendimiz bile o seviyede motor üretebiliriz. Önce savaş uçağnı çıakrıp sonra üstünden eğitim uçağıı devşirdiler.

[kabardey]

Bizim Hürjet keşke F-CK-1 Ching-kuo mantığında olsaydı. Çift motor alternatifi olan motolar. Belki bir süre sorna kendimiz bile o seviyede motor üretebiliriz. Önce savaş uçağnı çıakrıp sonra üstünden eğitim uçağıı devşirdiler.

Olur mu öyle şey! Olmuşken en iyisi olsun hatta F-35 motoru takalım!

[Tulga]

Sanırım bahsi geçen pearl motorları. Bunların çekirdeği kullanılarak askeri versiyonunun üretilmesi teklif edilmiş olmalı. F-CK-1 Ching-kuo, mantık olarak çok sevdiğim bir uçak. Keşke böyle zihniyette bir uçağı bizde yapabilseydik.

kabardey hocam;

https://stringfixer.com/tr/Honeywell/ITEC_F124

Linkte F-CK-1 Ching-kuo'da kullanılan ITEC TFE1042-70A motorunun gelişim süreci yer almakta. Okuduğum ile bahsini ettiğiniz çekirdek kullanımını TEİ TF-6000 projesine yorumladım. Çünkü kademeli olarak 6000-12000- 16.400-18000 lb seviyelerine çıkarılabilir bir mimariye sahip. Belki yerli motorun TEİ ayağı bu yoldan ilerleyecek bilemiyorum sadece tahmin benimkisi.

TF-6000 ile Kızılelma itki motoru, sonrasında belki TF-12000 ile Hürjet, en nihayet TF-18000 ile de 2030+'da MMU itki motoru söz konusu olabilir. Bunu TAEC üzerinden geliştirilecek motordan bağımsız düşünüyorum.

[dna]

Bu hafta çıkan RR ve diğer motor haberlerinden sonra ben kendi tercihimi paylaşmak istedim. Elbette bişeyleri değiştireceğinden dolayı değil ama içimden geldiği için..

Ben olsaydım, motor projesini şu şekilde kurgulardım:

1. İki filo kadar MMU’ya yetecek F110 motorunu ABD’den satın alma talebinde bulunurdum. Neden? Çok basit, çünkü uçak bu motorla tasarlanıyor ve önce acil ihtiyacı, riski mühendislik ve lojistik tartında minimize etmek için.
1a. ABD verdi. Ne ala. Üç seçenek arasında teknik olarak en kuvvetli ve tasarım bunun üstüne yapıldığı için en garanti olan bu. Teknik ihtiyacı gidermenin yanında zaman da kazanmış olurdum. Ama yine de aşağıdaki her iki seçeneği de uygulardım.
1b. ABD vermedi veya süreci uzattı. Bu ihtimale karşı bakınız aşağıdaki seçenekler

2. Aynı anda İngilizlerle motor anlaşmasını imzalardım. IP haklarını verirlerse ne ala, vermezlerse çok önemli değil, tüm üretim haklarını alma kaydıyla imzalar geçer ve bir an önce projeyi başlatırdım. Buradan kazancım ne olurdu?
- yüksek by-pass oranlı ve daha düşük görünümlü bir motorun tasarımında çalışıp biraz daha öğrenmiş olurdum.
- Fakat diğer yandan bu motorum özellikle hızlı yukarı yukarı tırmanma veya diğer ani güç gerektiren taraflarında zaafım olduğunu biliyorum. Olsun, önemli değil, yukarıdaki seçenek olmazsa ihtiyacı makul sürede karşılamak için bu seçeceğim la ile değil, gerçek şekilde hazırlardım.
- bir diğer problem bu motor için MMU’da değişiklikler yapmam lazım. Bu da takvimi sarkıtabilir veya başka riskler getirebilir. Olsun onu da özellikle seçenek bir olursa idare ederim. Olmazsa elimden geldiğince hızlandırırım

3. Bunlara paralel ise / aynı anda asıl yani esas seçeneğime gelelim. Bu da tüm tasarım ve üretim hakları bende olan, kendim tasarladığım için her şeyini bileceğim tamamen yerli motor. Bunu da Teİ’den isterdim.
Bu seçeneğin bana açacağı ufuklar sınırsız.
Fakat riski, özellikle zaman anlamında riski en yüksek olduğu için bunu da bana en son meyvesini verecek olan ve fakat esas oğlan olarak kurgulardım.

Yani her üç seçeneği de bu şekilde ve aynı anda başlatırdım.

Şimdi birİ diyebilir ki bu ne saçma sapan bir fikir. Birinci olduysa diğerlerine ne gerek veya ikinci olduysa üçüncüye ne gerek var. Ama işin aslı öyle değil. Tüm seçeneklerin zayıf ve kuvvetli noktaları ve ancak bu üçlü strateji bir araya geldiğinde ile ideal çözümü risk-zamanlama-sonuç optimizasyonu yakalanabiliyor. Diğer tüm opsiyonların veya kombinasyonların zaafları mevcut.

Son olarak şunu yazayım:
- birinci seçenek: Low Risk - low return
- ikinci seçenek: medium risk - medium return
- üçüncü seçenek: high risk - high return
Yani evrensel risk vs return kuralları ile uyumlu en uygun çözüm budur.

Umarım yazdığımızı bir dinleyen veya ciddiye alan çıkar..inşallah yalnızca bir tanesini seçip onunla gitmezler

[Tulga]

dna hocam;

Üç seçenek diye birşey yok. Belirttiğiniz üç seçenek de olması gereken zaruriyet.

Öncelikle 1. Seçenek olarak tanımladığınız hazır alım F110 motoru projenin ilk ürünlerini operasyonel hale getirmek, bazı alt aksamlar da dahil olmak üzere yerlilik oranı %50-50 bile olsa platformu devreye sokmak için acilen alınıp stoklanması gereken motordur. Bunu ilk savunanlardan biriyim. Lakin kesin alım adedi belirlenerek peyderpey hızla alınmalı. Yoksa bunda da politik sorunlar çıkarılacaktır.

2. Seçenek diye belirttiğiniz TAEC üretimi olacak motor muhtemelen 27-29k lb itkiye sahip F-110 motor teknolojisine bir tık ilave yapılmış daha güncel bir F-110 motoru olacak. Dediğiniz gibi IP hakları hâlâ mevzu olacaksa kabul edilerek motor üretim teknolojisinde eksik kalınan kısımların kazanımı sağlanır. Kendi kuvvetimiz kullanımı için planlanır. Zaten 3. Seçenekteki TEİ bazlı motor proje modelinde de 2. Seçenekten teknolojik olarak çok büyük farklar oluşmayacak. Sadece kullanımın yanında ihraç ve pazarlamada da kullanımı mümkün olacak benzer özelliklerde bir motor olacak.

3.seçenek motoru ise ben şuanda başlatılan TF-6000 proje modelinin ölçeklendirilerek devam edilmesi yolu ile sağlanacağı düşüncesindeyim. 3 kademeli projelendirme ile 6000-12.000-18.000 kuru itkili turbofan ailesi düşünülebilir. Böylelikle Kızılelma ile başlayıp ileride çift motorlu UCAV, Hürjet, Belki Hürjet üzerinden ilave bir başka model, MMU, için kullanımda olacaklar ve bu mevzu da kapanacaktır.

Mesela ben 3. Seçenekte risk de görmüyorum. Sonuçta 1. ve 2. Seçenekleri devreye alarak 3. Seçenek için geniş bir program geliştirme zamanı sağlamış oluyorum. Mühim olan TEİ'nin TF projesini hızla çeşitlendirerek süreci kısaltacak şekilde çalışmaları hızlandırmasıdır.

Kısıtlamalar ve ambargoların havada uçuştuğu bir ortamda Türkiye'ye yönelik hamasi tutum artarak devam edecektir. Kaybedilen her günün sabahında Türkiye'ye yönelik olumsuz tutumun ulaşılabilir teknolojileri de alıp götüreceğini unutmamamız gereken bir dönemdeyiz malesef...

[Volkan2000]

Benim arzum bu motor işlerini Roketsan ı dışardan destekleyen Tubitak SAGE benzeri bir enstitü ile dışardan desteklemektir. Bir kaç yüz akademisyenler doçentler yabancılar dan oluşan kadrolar motorlar konusunda milli firmalara hizmet etmeli. Biraz ben bu motor işin ülkede kendi cazibesine terk edilmiş görüyorum fazla serbest piyasa rahatlığında ilerliyor. BMC TEI yada TR Motor motorları yapacakta hallolacak çok zor bu böyle. Daha sırada dev tankerleri motorları filan var Anadolu'nun motoru mesela onu da yapmak lazım

Savunma sanayimiz proje piramidinde hedefleri tek tek geçtikçe en aşılmaz en sert sorunlarla artık direk yüzleşmeye başladık bize şimdi o yüzden tökezleme gibi geliyor aslında en karanlık zaman şafaktan öncedir bunu yaşıyoruz biz bunu da aşında bize artık hiç engel kalmayacak. Radarları elektronikleri füzeleri gemileri uçakları helikopterleri tüfekleri tankları yaptık sadece ve sadece jet ve dizel motor kaldı elimizi kolumuzu bağlayan. Onu da zorlanarak da olsa aşacağız ama öbürleri gibi bir iki sene bir kaç doçent ile olmuyor. Ama başkada hiç engel kalmadı önümüze taş koyacak onu da görmek huzur bulmak gerek. 2030 lar da Fransa gibi kendine tam yeten aklına gelen her şeyi yapabilen bir ülke olacağı. Bu motor sıkışmışlığının kolay bir yolu yok bu iş çok zor ve uzun zaman alacak illa başka yolu yok çünkü son engel bu. Aslına bu bir kaç büyük engel de alt kattakiler üst kattakiler farkını yaratıyor yoksa radarı telsizi füzeyi uğraştım mı Bulgarlar Gürcüler bile yapardı o zaman olurlardı onlarda bir Fransa teknik olarak. Burada bir çıkış illa bulunacak ama zor olacak bu işin gereği de bu zaten.

[baryshx]

Bu hafta çıkan RR ve diğer motor haberlerinden sonra ben kendi tercihimi paylaşmak istedim. Elbette bişeyleri değiştireceğinden dolayı değil ama içimden geldiği için..

Ben olsaydım, motor projesini şu şekilde kurgulardım:

1. İki filo kadar MMU’ya yetecek F110 motorunu ABD’den satın alma talebinde bulunurdum. Neden? Çok basit, çünkü uçak bu motorla tasarlanıyor ve önce acil ihtiyacı, riski mühendislik ve lojistik tartında minimize etmek için.
1a. ABD verdi. Ne ala. Üç seçenek arasında teknik olarak en kuvvetli ve tasarım bunun üstüne yapıldığı için en garanti olan bu. Teknik ihtiyacı gidermenin yanında zaman da kazanmış olurdum. Ama yine de aşağıdaki her iki seçeneği de uygulardım.
1b. ABD vermedi veya süreci uzattı. Bu ihtimale karşı bakınız aşağıdaki seçenekler

2. Aynı anda İngilizlerle motor anlaşmasını imzalardım. IP haklarını verirlerse ne ala, vermezlerse çok önemli değil, tüm üretim haklarını alma kaydıyla imzalar geçer ve bir an önce projeyi başlatırdım. Buradan kazancım ne olurdu?
- yüksek by-pass oranlı ve daha düşük görünümlü bir motorun tasarımında çalışıp biraz daha öğrenmiş olurdum.
- Fakat diğer yandan bu motorum özellikle hızlı yukarı yukarı tırmanma veya diğer ani güç gerektiren taraflarında zaafım olduğunu biliyorum. Olsun, önemli değil, yukarıdaki seçenek olmazsa ihtiyacı makul sürede karşılamak için bu seçeceğim la ile değil, gerçek şekilde hazırlardım.
- bir diğer problem bu motor için MMU’da değişiklikler yapmam lazım. Bu da takvimi sarkıtabilir veya başka riskler getirebilir. Olsun onu da özellikle seçenek bir olursa idare ederim. Olmazsa elimden geldiğince hızlandırırım

3. Bunlara paralel ise / aynı anda asıl yani esas seçeneğime gelelim. Bu da tüm tasarım ve üretim hakları bende olan, kendim tasarladığım için her şeyini bileceğim tamamen yerli motor. Bunu da Teİ’den isterdim.
Bu seçeneğin bana açacağı ufuklar sınırsız.
Fakat riski, özellikle zaman anlamında riski en yüksek olduğu için bunu da bana en son meyvesini verecek olan ve fakat esas oğlan olarak kurgulardım.

Yani her üç seçeneği de bu şekilde ve aynı anda başlatırdım.

Şimdi birİ diyebilir ki bu ne saçma sapan bir fikir. Birinci olduysa diğerlerine ne gerek veya ikinci olduysa üçüncüye ne gerek var. Ama işin aslı öyle değil. Tüm seçeneklerin zayıf ve kuvvetli noktaları ve ancak bu üçlü strateji bir araya geldiğinde ile ideal çözümü risk-zamanlama-sonuç optimizasyonu yakalanabiliyor. Diğer tüm opsiyonların veya kombinasyonların zaafları mevcut.

Son olarak şunu yazayım:
- birinci seçenek: Low Risk - low return
- ikinci seçenek: medium risk - medium return
- üçüncü seçenek: high risk - high return
Yani evrensel risk vs return kuralları ile uyumlu en uygun çözüm budur.

Umarım yazdığımızı bir dinleyen veya ciddiye alan çıkar..inşallah yalnızca bir tanesini seçip onunla gitmezler

Güzel derlemişsin. Zaten de böyle olmalı, böyle de olacaktır.

İnşallah bu şekilde devam eder, saçma sapan maceralara girilmez. Ama hep bir soru işareti var olacaktır, önceki yapılan saçmalıklar yüzünden.

[albertxx]

açıkçası birinci seçenek bana pek olası gelmiyor. bu siyasi ortamda, eğer bugün kalkıp 2 filoya yetecek kadar F110 istesek, abd buna izin verir mi burada buyuk suphem var. adamlar 40tane ucak ve modernize kiti vermemek icin yapmadıkları kalmadı, bu ortamda kalkıp 2 filoya yetecek kadar F110 istersek kesinlikle bunada kelt vururlar.

[Sanchez]

[baryshx]

Yorumlarda da yazıldığı üzere F35 kokpitine benziyor. Beğendim, gayet iyi bana göre