F-4 Phantom II

[TMRT]

Foruma bu konuyu açacağıma dair sözüm vardı. Böyle bir forumda böyle bir uçağın konusunun nasıl bulunmadığını da henüz anlayabilmiş değilim doğrusu.



Teknik Özellikler :



Silah Yükü :



*Bilgiler Wikipedia'dan Alınmıştır.

Yeryüzünde en çok fanı bulunan jet uçağı. Otoriteler tarafından en başarılı modern jet tasarımı olarak kabul edilen bir estetik harikası. (Kimisi görüntüsünü korkunç ve kaba buluyor) Facebook'ta F-4 sayfalarında falan hakkında olumsuz bir şey söylediğiniz zaman profil resminde rütbeleriyle birlikte çekilmiş vesikalık fotosu bulunan, Vietnam savaşında F-4 ile uçmuş bir Amerikalı pilot binbaşı'nın sizi çarpması olası.

Vietnam Savaşı

İnanılmaz air combatlara sahip olan gelmiş geçmiş en kanlı savaşlardan birisi olan Vietnam Savaşı esnasında sadece Amerika'nın toplam uçak kaybı 10.000 adet civarındaydı. Amerikan Hava Kuvvetleri havada ve çatışma esnasında 533 adet, yerde ise 156 adet F-4 kaybı yaşamıştır. Bunların neredeyse tamamı AA ve SAM kaynaklı kayıplardı. MIG'lere karşı air to air combatta düşen F-4 sayısı sadece 40. Bütün bunlara rağmen savaşta 197 adet MIG düşüren F-4, MIG uçağına da neredeyse hiç kayıp vermedi. Bu vesileyle F-4'lere "dünyanın en büyük MIG yedek parçası distribütörü" lakabı takıldı. Havadaki bu üstünlüğün uçağın kullandığı Sidewinder füzesine de bağlı olduğu kesin. Zira Kuzey Vietnam'ın elindeki MIG'lerde güdümlü mühimmat yoktu fakat sadece 3 ton ağırlığındaki MIG 17 uçağı F-4'e göre inanılmaz bir manevra kabiliyetine sahipti. Yüklü hali 25 ton çeken ve asla bir dogfighter olarak tasarlanmamış F-4 ise 2000 kmh in üstündeki yüksek süratine güveniyordu. Bölgede Amerika'ya illallah ettiren o kadar yoğun bir AA sahası vardı ki savaşta 197. ve son MIG'i düşüren F-4 Phantom bu killden sadece 2 gün sonra AA silahı tarafından vurularak düşürüldü. Motorlarına ağır darbe alan pilotlar atlayarak kurtuldular.

USS Midway'den Havalanan F-4 MIG Avına Doğru Yol Alıyor



F-4'ün Ve Vietnam Savaşı'nın En Meşhur Videolarından Birisi. F-105'in Peşine Takılan MIG-17 Avını Kovalarken F-4 Ve Sidewinder Kurbanı Oluyor.



Blue Angels



Blue Angels 1969-1974 yılları arasında gösteri uçağı olarak F-4J'leri kullandı. Uçaklar 1974 yılında aşırı yüksek yakıt tüketimi, yüksek bakım masrafları ve büyük ebatları sebebiyle yerlerini A-4'e bıraktı.

4:23'e dikkat. A anı GIF haline getirip Reddit'te paylaşmıştım. Binlerce upvote geldi.



Super Phantom



1980 yılında İsrail elindeki Phantom'lar için üçüncü parti modernizasyon projesi başlattı. Aynı zamanda planladıkları Lavi isimli bir light fighter jet projesi de vardı. IAI bu proje için Pratt & Whitney PW1120 motorlarını tedarik etti fakat proje hiçbir zaman üretime geçemedi. 1983 yılında Boeing ve Pratt & Whitney firmaları Super Phantom isminde bir uçak üzerine çalıştıklarını duyurdu. Fakat 84 yılında Hava Kuvvetleri bu projeyi fonlamayı durdurduğunu açıkladı. Proje rafa kalktıktan sonra 1986 yılında IAI, Boeing'den yardım alarak bir F-4'e PW1120 motoru uygulama kararı aldı. PW1120 motorlu F-4 Super Phantom 27 Nisan 1987'de ilk uçuşunu gerçekleştirdi. Motor uçakta olağanüstü bir performans artışına sebep oldu. Uçağın ağırlık/itme gücü oranı 0.86'dan 1.04'e çıktı. Uçak 1.0 itme gücü/ağırlık karşısında bile 90 derecelik açıda düz şekilde uçmaya ve üstüne üstlük hız kazanmaya devam ediyordu. Uçak selefine göre %40 daha hızlı tırmanma kabiliyetine de sahipti. Bu bir F-15E'den %27 daha hızlı demekti. Aynı zamanda bir F-15'ten %20 daha kısa bir pistten kalkış yapabiliyordu. Super Phantom'un en vurucu özelliği ise supercruise yapabilmesiydi. Yani uçak afterburner kullanmadan ses hızını aşabiliyordu. Günümüzde bunu yapabilen tek bir uçak var. F-22.

Uçak 1987 Paris Air Show'da görücüye çıktı. Uçağın gösterisini aşağıdaki videoda bulabilirsiniz.



Paris Air Show'un ardından uçağı pazarlamak isteyen İsrail'in talep ettiği fiyat olan uçak başına 12 milyon dolar modernizasyon maliyeti otoriteler tarafından pahalı bulundu. Bundan hemen 2 ay sonra Lavi projesi yüksek maliyet sebebiyle iptal edildi. Fakat iptalin sebebi basına açıklandığı gibi yüksek maliyet değil, Amerika'nın 4.nesil uçak pazarında rakip istememesiydi. Amerika projeye taş koymuştu. Hem de PW1120 motorunu başka bir uçakta kullanamazsınız diyerek başka uçaklara takılmasının önüne geçerek. Doğal olarak bunun ucu Super Phantom'a da dokundu ve bu proje de yalan oldu. Bunun da dışında F-4'ün ana üreticisi olan McDonnell Douglas şirketinin bu projenin yeni çıkarttıkları F-18 satışlarına da taş koyacağı düşüncesiydi. Super Phantom projesinde elde edilen uçak 30 milyon dolar fiyat etiketiyle henüz yeni satışa sunulmuş FA-18C/D Hornet uçağı ile neredeyse kafa kafaya bir performans sergiliyordu ve bu şirketi rahatsız etmişti. Türkiye,Almanya,Japonya,Yunanistan, Güney Kore,İspanya ve İngiltere hali hazırda F-4 kullanıyordu fakat bu ülkelere F-18 satmak içten bile değildi. Gerisini siz anladınız zaten.

*Super Phantom'un Hikayesini Yabancı Kaynak Olan Nationalinterest sitesinden çevirdim.

2020 Terminator



90'lı yılların sonlarına doğru ömürlerini iyiden iyiye tamamlamaya başlayan uçaklarımızdan 54 tanesinin modernize edilmesi kararlaştırıldı. 1997 yılında IAI ile 630 milyon dolar bedelinde sözleşme imzalandı. Uçaklarımızın 26 tanesi İsrail'de geri kalanı Eskişehir'de modernize edilerek 2003 yılında uçmaya başladılar.

Uçaklarımız 144 kilometre menzile sahip EL/M-2032 atış kontrol radarına, EL-OP 976 HUD'a, HOTAS sistemine, UHF/VHF antenlerine, GPS sistemine, AVTR cihazına, yeni bir RWR'a ve ECM Jammer'a kavuştu. Uçakların gövdeleri de elden geçirilerek uçuş saatleri uzatıldı. GE-J79 motorları da ufaktan bir gıdıklama operasyonuna maruz kaldı. Uçaklar artık selefleri gibi motorlara tam güçle yüklenildiği zaman arkasından siyah duman atmıyorlar. Ayrıca maksimum hızları da 2.5 mach yani 2500 kmh civarlarına kadar çıkartıldı. Eskişehir Hava Üssü'nde uçuştan yeni dönmüş bir F-4 Phantom 2020'nin pitot tüpüne veya burnuna dokunursanız dokunduğunuz elinizi bir süre kullanamamanız olası. Ayrıca uçaklar seleflerinden farklı bir şekilde boyanarak belki de en şık görüntülerine kavuştular. En önemli şeyi unuttuk, POPEYE füzeleri de uçaklarımıza entegre edildi ve hatırı sayılır miktarda füze İsrail tarafından tarafımıza hediye olarak verildi.

Standart Bir F-4E Kokpiti :



F-4 Phantom 2020 Terminator Kokpiti : (Fotoğraflar Cem Doğut'a Aittir)

Ön



Arka




Target Drone

1997-2013 yılları arasında emekliye ayrılmış fakat uçabilecek durumda olan 314 adet uçak bir dizi modernizasyondan geçirilerek QF-4 adını aldı ve uzaktan kumanda ile kontrol edilebilecek duruma getirildiler. Bu uçaklar nadir olarak yerden havaya sık sık havadan havaya füze testlerinde hedef dronu olarak kullanıldılar. 17 Ağustos 2016 tarihinde son QF-4 bir F-35 tarafından havada 2 adet AIM-120 ile vurulmasına rağmen düşmedi ve üsse geri dönmeyi başardı. Bu QF-4'ün son hedef drone'u görevi oldu. Günümüzde bu görevi QF-16'lar üstleniyor.

QF-4'ün son uçuşu ve yaralı halde üsse dönmesi:




Yazarken yoruldum. Konu çeşitli fotoğraf ve videolarla güncellenecek. Şimdilik yeterli.
_______________________________
@MrExelance'ın Katkısıyla 10.07.2020 Tarihinde Güncellenmiştir.

F-4 Phantom II Savaş Uçağının Doğuşu:
F-3H Savaş Uçağı ve Super Demon Projesi:
F-4 Phantom savaş uçağının doğuşu 1952 yılında McDonnell şirketine David S. Lewis’in şirketin CEO’su olan Jim McDonnell tarafından Aerodinamik ve Tasarım şefi olarak atanmasıyla başlar. David S. Lewis yeni bir uçak ihalesi olmamasına rağmen Donanmanın yeni ve farklı bir uçağa ihtiyacı olduğunu söylüyordu. 1953 yılında McDonnell şirketi F-3H Demon savaş uçağının kabiliyetini ve performansını arttırmak için çalışmalara başladı. McDonnell şirketi birkaç farklı prototip çıkardı. Bu prototipler tek motorlu Wright J67, çift motorlu Wright J65 ve çift motorlu General Electric J79 di. General Electric J79 motorlu prototip versiyon 1.79 Mach a çıkabileceğini vadediyordu. 10 Eylül 1953 te McDonnell Birleşik Devletler Donanmasına “Super Demon” uçağını teklif eder. Alışılmışın dışında bu uçak çok fazla modülerdi. Çünkü farklı görevler için tek veya çift koltuklu burun konileri veya farklı görevler için radarlar, fotoğraf kameraları ve silahları farklı olan burun konilerine sahipti.

Rakipleri Grumman XF9F-9 ve Vought XF8U-1 Cruseider de istenen supersonic avcı uçağı özelliklerini karşılıyordu. Bunun üzerine McDonnel şirketi 1954’te daha gelişmiş YAH-1 projesine başlarlar. Planlanan dizayn kriterleri; Tek koltuklu, her hava şartında görev yapabilecek bir av/bombardıman uçağını tanımlıyordu. İki adet YAH-1 uçağına iyi niyet mektubu alan şirket projeye başladı fakat P 29 Mayıs 1955’te şirkete gelen 4 Donanma Subayı yeni isterleri iletti. Donanma yer saldırıları için A-4 Skyhawk ve it dalaşı için F-8 Crusader’e sahip olduğundan artık Donanma iki koltuklu filonun savunması için 300 mil mesafede 2 saat CAP (Combat Air Patrol) yapabilecek, düşman uçaklarını tespit edip onları ateş altına alabilecek bir uçak istiyordu.


Birleşik Devletler Donanması’na bağlı F-3H Savaş Uçağı

XF4H-1 PROTOTİP’İ VE F-4 Phantom II’NİN DOĞUŞU:
YAH-1 projesinden elde edilen kazanımlarla iki kişilik mürettebata sahip olan XF4H-1 uçağı üretilir. Bu uçağın gövde içindeki makineli top iptal edilir ve dört adet Aim 7 Sparrow’un öncü modellerinden olan AAM-N-6 Sparrow III olan yarı aktif radar güdümlü füzelerle donatılır. Uçağın makineli topunun iptal edilmesinin ne büyük bir hata olduğu ileride anlaşılacaktır. McDonnell şirketinin başka bir uçağı olan F-101 Voodoo uçaklarında olduğu gibi iki motorda gövdenin alt tarafına konularak yakıt kapasitesinin arttırılması amaçlanmıştır. Motor olarak General Electric J-79 motoru seçilir. İnce kesitli ön kanat 45 derecelik bir leading flap’a sahipti ve ayrıca düşük hızlarda tutunmayı ve kontrolü arttırmak için blown flap’larına sahiptir.

Uçağın yapılan rüzgar tüneli testleri kanatlara 5 derecelik dihedral eklenmesini gerektirdiğini gösterdi. McDonnell mühendisleri uçağın titanyUm merkezli bölümünü yeniden tasarlamaktan kaçınmak için sadece kanadın dışa yakın kısımlarına 12 derecelik dihedral eklediler bu da tüm kanat açıklığını 5 derecelik dihedral yapmış etkisi oluşturdu. Bu eklemelere ilaveten kanatların yüksek saldırı açılarında daha iyi kontrol için günümüzde Mig-23, F-15 gibi uçaklarda bulunan dogtooth adı verilen parçalar eklendi. Yatay stabilizeye ise hem yüksek saldırı açılarında kontrolü iyileştirmek için hem de yatay stabilizeyi motordan uzak tutmak için 23 derece anhedral eklendi. Ek olarak uçağın hava alıkları süpersonik hızlarda motorlara hava akışını düzenlemek için değişken geometrili rampalarla donatıldı. Uçak her hava şartında çalışan AN/APQ-50 radarı ile donatıldı. Uçak gemisi operasyonları içinse güçlendirilmiş iniş takımları eklendi.

Donanma 25 Temmuz 1955’te iki adet XF4H-1 test uçağı ve beş adet YF4H-1 seri üretim öncesi uçak sipariş eder. İlk test uçağı 27 Mayıs 1958’de test pilotu Robert C. Little kontrolünde ilk uçuşunu yapar. İlk uçuşta hidrolik bir sorun, iniş takımının geri çekilmesini engelledi, ancak sonraki uçuşlar daha sorunsuz geçti. İlk testlerden sonra hava girişleri tekrardan tasarlandı. Uçağın ismi olarak MDD’nin ürettiği ilk jet uçağı ve uçak gemisine inen ilk jet motorlu uçak olan FH-1 Phantom’u onurlandırmak için 3 Temmuz 1959’da fabrikanın kuruluşunun 20’nci yılı etkinliklerinde resmi olarak Phantom II ismi verilir.


YF4H-1 Savaş Uçağı

F-4 Phantom II Savaş Uçağı’nın Üretimi:
F-4A Phantom II:
Üretimin başlarında uçağın radarı olan AN/APG-50 yerine Westinghouse üretimi AN/APQ-72 radarı yerleştirildi, kanopi görünüşü iyileştirildi ve arka kokpit daha ferah hale getirildi.

Birleşik Devletler Donanması F4H-1’İ (1962 yılından itibaren F-4A olarak adlandırıldı) kullanmaya başladı. Toplam 45 adet F-4A üretildi. Bu uçakların hiç biri savaş görmedi çoğu test ve eğitim uçağı olarak adlandırıldı.


F-4A Phantom II Savaş Uçağı

F-4B Phantom II:
Donanma’nın gerçek manada kullandığı ilk Phantom modeli F-4B olmuştur. 1961’de hem Donanma hem de Deniz Piyadeleri F-4B’leri envantere almaya başlamıştır. Uçak J79-GE-8 turbojet motorları, AN/APQ-72 radarı, AAA-4 infra-red arama / takip podu ve AN/AJB-3 bombalama sistemi ile donatılmıştır. 649 tane F-4B üretilmiştir.


Birleşik Devletler Deniz Piyadelerine bağlı F-4B Phantom II Savaş Uçağı

F-4C Phantom II:
Dönemin Amerika Savunma Bakanı Robert McNamara ordunun tüm havacılık kollarında (Hava, Deniz ve Deniz Piyade) aynı uçağın kullanılmasını istemektedir. Donanma önleme görevleri için Phantom’u isterken, Hava Kuvvetleri av/bombardıman görevi için istemektedir. Donanma için üretilen Phantom Hava Kuvvetleri’nin Convair F-106’sından daha başarılı bulunur ve Hava Kuvvetleri tarafından da seçilir. Başta F-110A (sonradan F-4C) olarak adlandırılır. Hava kuvvetleri için üretilen F-4C 27 Mayıs 1963’te Mach 2 hızını geçerek ilk uçuşunu yapar.


Birleşik Devletler Hava Kuvvetleri’ne bağlı Vietnam kamuflajlı F-4C Phantom II Savaş Uçağı

F-4D Phantom II:
1967’de F-4D modeli hizmete alınır. F-4C modeli Donanma F-4B’leri ile neredeyse aynı uçaklardı. F-4D’ler ise Hava Kuvvetleri’nin ihtiyaçları için yapılmış ilk modeldi. Vietnam’daki tecrübeler ışığında D modellerinde güncellemeler yapıldı. Uçak SUU-16/A ve SUU-23/A 20mm top podu taşıyabiliyordu. Yeni optik nişangah, otomatik silah atış bilgisayarı eklenerek atış hassasiyeti arttırılmıştır. Ayrıca ilk defa “Akıllı Bomba” kullanmaya başlandı. Pave Knife hedefleme podu ile lazer güdümlü bomba atma kabiliyeti kazandırıldı.


Birleşik Devletler Hava Kuvvetleri’ne bağlı F-4D Savaş Uçağı GBU-12 Lazer Güdümlü Bombasıyla

F-4J Phantom II:
F-4J versiyonunda Donanmanın elindeki F-4B lerden temel alan tasarım ile hem havadan havaya hem de yer saldırı kabiliyeti geliştirildi. F-4J nin üretimi 1966 da başladı ve 1972 ye kadar 522 adet üretildi. F-4J’nin bir ilginç olan özelliğide Look Down and Shoot Down özelliğiydi. Bu özellik F-4J’ye kendisinden alçakta uçan uçaklara füze atışı yapmasını sağlıyordu.


Birleşik Devletler Donanması’na bağlı F-4J Phantom II Savaş Uçağı

F-4N ve F-4S Phantom II:
Duman çıkarmayan motorlu F-4N(Güncellenmiş F-4B’ler) ve F-4J ler 1972’de Birleşik Devletler Donanması tarafından Project Bee Line adlı bir yenileme programına tabi tutuldu.




265 adet F-4J’nin dumansız J-79 motorları, AWG-10B radarları, ve Honeywell’in AN/AVG-8 Görsel Hedef Toplama Seti(Dünyanın ilk operasyonel kask sistemidir) ve güçlendirilmiş gövdeleriyle modernize edilmesi F-4S modelini ortaya çıkardı.

Birleşik Devletler Deniz Piyadelerine bağlı F-4S Phantom II Savaş Uçakları

F-4E Phantom II:
50’lerin sonu 60’ların başında uçakların top ile birbirini düşürdüğü dönemin kapandığı düşünülmeye başlandı. Bunun sebebi yeni çıkan radarların ve havadan havaya füzelerin topun yerini alacağına, düşmana yaklaşmadan 10-15 mil mesafeden füze ile rakibin vurulacağına olan inançtı. Phantom II bu teori üzerine inşa edilmişti. Vietnam savaşında bu teori maalesef çuvalladı. Kullanılan radar ve füzelerin performansı istenilen seviyede değildi. Yakın mesafede angajman için hala topa ihtiyaç vardı. F-4D’lerde kullanılan top podları ile bu eksiklik giderilmeye çalışılmış ama istenilen isabet oranı sağlanamamaktaydı. RF-4C ile uzatılan burundan yola çıkılarak, F-4E’lein burun altına M61A1 20mm gatling topu yerleştirildi. Top ve cephanenin ağırlığı uçağın ağırlık merkezini öne kaydırmıştı. Bunu düzeltmek için gövdenin arkasına yedinci yakıt deposu eklenir. Radar tamamen yeni AN/APQ-120 ile değiştirilir. Artan ağırlığın performansı etkilememesi için daha güçlü J79-GE-17 motorları takılır. F-4E’lerin Block 48 modelleri ile birlikte uçağın manevra kabiliyetini arttırmak için hücum kenarı manevra slatları eklenir.


Birleşik Devletler Hava Kuvvetlerine Bağlı F-4E Phantom II Savaş Uçağı

F-4 Phantom Savaş Uçağı dünya çapında 5195 adet üretilmiştir. Son üretilen F-4 20 Mayıs 1981’de Mitsibushi Heavy Industries tarafından Japonya için üretilen bir F-4EJ dir.



DÜNYADA F/RF-4 KULLANICISI OLAN SİLAHLI KUVVETLER:
Amerika Birleşik Devletleri:
Birleşik Devletler Hava Kuvvetleri:
Birleşik Devletler Hava Kuvvetleri’nin F-4 1962 yılında F-4 adını almadan önce F-110 Spectre adıyla hizmet vermiştir. Birleşik Devletler Hava Kuvvetleri tasarımı hızla benimseyip en büyük F-4 Phantom kullanıcısı olmuştur.


1962 yılından önce F-110 adıyla anılan F-4 Savaş Uçağı

Vietnam’daki ilk Birleşik Devletler Hava Kuvvetleri F-4’ler Aralık 1964’te gelen 43.cü Taktik Savaşcı Filosundan olan F-4C’lerdi.

10 Temmuz 1965’te 45’inci Taktik Avcı Filosunun F-4C’leri Tayland’da Vietnamlı Mig-17 lere karşı ilk kez AIM-9 Sidewinder füzeleri ile ilk zaferlerini elde ettiler.

26 Nisan 1966’da, 480. Taktik Avcı Filosu’ndan bir F-4C Kuzey Vietnam üzerinde Vietnam Mig-21 ini düşürerek Birleşik Devletler Hava Kuvvetleri’nin Vietnam üzerindeki ilk zaferini elde ettiler.

F-4C temel olarak Donanma / Deniz Piyadeleri’nin F-4B uçuş performansıyla özdeş olmasına ve AIM-9 Sidewinder füzelerini taşımasına rağmen, Birleşik Devletler Hava Kuvvetleri’ne özel F-4D’ler ilk olarak Haziran 1967’de AIM-4 Falcon füzesi ile donatılmış olarak geldi. Ancak AIM-4 Falcon füzesi düz uçan ağır bombardıman uçaklarını vurmak için tasarlanmıştı. Hem güvenilirliğinin azlığı,hem arayıcı başlığın soğutucusunun yetersizliği F-4D’lere çevik Mig uçaklarına karşı başarı getirmedi. F-4D’ler 1968 başlarında “Rivet Haste” programı altında Sidewinder füzesi kullanmaya döndü. Diğer Vietnam Savaşı F-4’leri gibi, F-4D’ler de Sovyet yapımı S-75 Dvina Hava Savunma Sistemlerini tespit etmek için acilen radar uyarı alıcılarıyla donatıldı.

Keşif Modeli olan RF-4C’ler 30 Ekim 1965’te Vietnamda keşif görevlerinde uçmaya başladı. RF-4C’ler dört filo olarak organize edildi. RF-4C’ler 83 kayıptan 72 si ni Kuzey Vietnam üzerinde verdi.(7’si Hava Savunma Sistemleri 65’i ise Uçaksavar tarafından).

2 Haziran 1972’de süpersonik hızda uçan bir Phantom, Vietnam üzerinde bir MiG-19’u düşürdü. Mach 1.2 hızda Binbaşı Phil Handley tarafından uçurulan F-4, süpersonik hızlarda uçarken ilk ve tek kaydedilen uçak düşürmeyi gerçekleştirdi.

Vietnam savaşının sonunda, ABD Hava Kuvvetleri toplam 528 F-4 ve RF-4C Fantomu kaybetti.

15 Ağustos 1990’da, Çöl Fırtınası Operasyonu için 24 F-4G Vahşi Gelincik ve altı RF-4C Bahreyn’den Shaikh Isa Hava Üssüne konuşlandırıldı. F-4G, USAF envanterinde Düşman Hava Savunmasını Bastırma (SEAD) görevleri için donatılmış tek uçaktı ve koalisyon uçaklarını Irak’ın geniş hava savunma sisteminden korumak için gerekliydi. RF-4C, ultra uzun menzilli KS-127 LOROP kamera ile donatılmış tek uçaktı ve çeşitli keşif görevleri için kullanıldı. Neredeyse günlük görevlerde uçmaya rağmen RF-4C’ler den sadece bir tane savaş başlamadan kazada kaybedildi.

Son USAF Fantomları, 561. Avcı Filosundan F-4G’ler, 26 Mart 1996’da emekliye ayrıldı.


Birleşik Devletler Hava Kuvvetleri’ne bağlı F-4G Savaş Uçağı

Deniz Kuvvetleri gibi, Hava Kuvvetleri de F-4’leri QF-4 hedef uçağı olarak kullandı. 19 Kasım 2013 tarihinde, BAE Systems Hava Kuvvetleri’ne son QF-4 hava hedefini teslim etti. QF-4’ler 21 Aralık 2016’da ABD askerlik hizmetinden resmen emekliye ayrıldı.


İnsansız şekilde uçmak modifiye edilen QF-4 Savaş Uçağı

Gösteri takımı olan Thunderbirds’ler 1969-1974 yılları arasında F-4E’yi kullandı.

Birleşik Devletler Hava Kuvvetleri’ne bağlı gösteri takımı Thunderbirds’lere ait F-4E’ler

Birleşik Devletler Deniz Kuvvetleri:
30 Aralık 1960’ta VF-121 filosu F4H-1F’leri (F-4A) ile ilk Phantom filosu oldu. VF-74 filosu 8 Temmuz 1961’de F4H-1’lerini (F-4Bs) aldığında ilk konuşlandırılabilir Phantom filosu oldu. Filo F-4B lerin uçak gemisi eğitimlerini sağladı.

Vietnam olaylarının başlangıcında Tonkin Körfezi olayı sırasında 31 donanma filosundan 13 ü F-4B’ler ile donatıldı. 5 Ağustos 1964’te Vietnam’da bombardıman uçaklarına eskort görevi yaparak ilk kez görev aldılar. F-4B’ler ilk hava zaferini 9 Nisan 1965’te Teğmen Ronald Fegan tarafından uçurulurken Çin Mig-17’lerine karşı aldılar. 17 Haziran 1965’te Komutan Louis Page ve Teğmen John C. Smith tarafından yönetilen VF-21 filosundan bir F-4B, savaşın ilk Kuzey Vietnam MiG’sini düşürdü.

Savaş sırasında, Birleşik Devletler Donanması F-4 Phantom filoları F-4B’ler, F-4J’ler ve F-4N’lerle 84 muharebe turuna katıldı. Deniz Kuvvetleri, savaşta kaybedilen 73 F-4 kaybetti (yedi düşman düşman uçağı, 13 HSS ve 53 ila Uçaksavar).


Birleşik Devletler Donanması’na bağlı F-4 Savaş Uçağı

Birleşik Devletler Donanması 1984 yılında F-4N leri , 1987 de ise F-4S leri emekli etti. Birleşik Devletler Donanması 2004 yılında ise QF-4 leri emekli etti.

Blue Angels gösteri takımı ise 1969-1974 yılları arasında F-4J uçaklarını kullandı.


Blue Angels gösteri takımına ait F-4J’ler

Birleşik Devletler Deniz Piyadeleri:
Deniz Piyadeleri, ilk F-4B’lerini Haziran 1962’de aldı. Deniz Piyadelerinin F-4leri 10 Mayıs 1965’te Güney Vietnam’a Birleşik Devletler Deniz Piyadeleri’ne hava savunması sağlamak için atandı. Kısa süre sonra yakın hava desteği (CAS) görevleri içinde görevlendirildiler.

Deniz Piyadelerinin RF-4B’leri 3 Kasım 1966’da ilk keşif görevini uçurdu ve 1970’e kadar orada kaldı. RF-4B’lerden sadece bir tanesi uçaksavar ateşinden zarar gördü diğerleri görevlerini başarıyla icra ettiler.

F-4, 1960’lar, 1970’ler ve 1980’ler boyunca ve 1990’ların başına kadar hem aktif hem de yedek Deniz Piyadeleri birimlerinde avcı/saldırı filolarını donatmaya devam etti. 1980’lerin başında, bu filolar F/A-18 Hornet’e geçmeye başladılar.

18 Ocak 1992’de Deniz Piyadeleri Rezerv filolarından da son F-4S emekli edildi.



Almanya Hava Kuvvetleri:
Alman Hava Kuvvetleri (Luftwaffe) başlangıçta 1969’da yılında RF-4E etti. Ocak 1971’e kadar toplam 88 RF-4E aldı aldı. 1982’de, başlangıçta silahsız RF-4E’lere kara saldırı yeteneği kazandırıldı; bu uçaklar 1994 yılında emekliye ayrıldı.



Luftwaffe 24 Haziran 1971 tarihinde ise 175 adet F-4F(F-4E’lerin basitleştirilmiş versiyonu) “Peace Rhine” programı kapsamında sipariş etti. Uçaklar 1973 yılında gelmeye başladı. F-4F her ne kadar F-4E varyantı olsa da farklılıkları vardı. F-4E’de olan 7 numaralı yakıt tankının yerine hidrolik sistemler için APU koyulmuştu. Yatay stabilizesi F-4E den farklıydı, uçağın radarı APQ-120 [V5] versiyonuydu ve F-4F’nin en büyük eksikliği AIM-7 Sparrow füzelerini atamıyordu.



90’lı yıllarda 110 civarı F-4F’i ICE (Improved Combat Effiency) modernizasyonuna soktu. Uçaklara AN/APG-65Y radarı, AIM-120 AMRAAM füzesi atma kabiliyeti, Honeywell lazer INS seyrüsefer sistemi, GEC Marconi görev bilgisayarı ve MFD (Multi-Function Display) ekranları eklendi. Almanya bu modernizasyonunun bir benzerini Yunan Hava Kuvvetleri’nin F-4’lerine de uygulamıştır.


Luftwaffe’ye ait F-4F ICE Phantom II Savaş Uçağı Aim-120 Amraam füzesi ateşlerken

Alman Hava Kuvvetleri son F-4F’lerini 29 Haziran 2013’te emekliye ayırdı.Alman F-4F’leri 31 Ağustos 1973’te hizmete girdikten emekliye ayrılıncaya kadarki sürede 279.000 saat uçtu.

Avusturalya Hava Kuvvetleri:
1960’lı yıllarda McDonnell firması Avustralya Kraliyet Hava Kuvvetleri (RAAF)’ne değişik bir teklifte bulundu. O zamanlarda Avustralya Kraliyet Hava Kuvvetleri envanterinde bulunan Dassault Mirage III uçaklarında bulunan Fransız SENCMA Atar 9 motorunu F-4C’ye takmayı teklif etti fakat Avustralya Kraliyet Hava Kuvvetleri bu teklife sıcak bakmadı ve F-111C alımına karar verildi. F-111C’nin geliştirilmesindeki aksaklardan ötürü Amerikan Hava Kuvvetlerinden 24 Adet F-4 Phantom Avustralya Kraliyet Hava Kuvvetleri’ne kiralandı. F-111C’lerin gelmesiyle uçaklar geri yollandı.



Kore Cumhuriyeti Hava Kuvvetleri:
Kore Cumhuriyeti Hava Kuvvetleri, 1968 yılında “Peace Spectator ” programı kapsamında Birleşik Devletler Hava Kuvvetlerine ait ikinci el 18 F-4D Phantom II satın aldı. Kore Cumhuriyeti Hava Kuvvetleri 1988 yılına kadar toplamda Birleşik Devletler Hava Kuvvetlerine ait 92 adet F-4D’yi teslim aldı. Kore Cumhuriyeti Hava Kuvvetleri ” Peace Pheasant II ” programı ile de 37 adet yeni F-4E almıştır.



Kore Cumhuriyeti Hava Kuvvetleri 1990’da 23 RF-4C Phantom II ‘yi Birleşik Devletler Hava Kuvvetleri’nden teslim almıştı


İngiltere:

Kraliyet Donanması:
Kraliyet Donanması Temmuz 1964’te öncelikle HMS Ark Royal uçak gemisinde kullanmak üzere iki adet F-4K (FG.1) prototipi sipariş verir. F-4J modelini baz alan F-4K’lara J-79 motoru değil İngiliz Rolls Royce şirketinin Spey motorları takıldı. F-4K’ların bir diğer farkı Amerikan aviyonik sistemleri ile değil İngiliz yapımı aviyoniklere sahip olmasıdır.

F-4K’ların J-79 yerine Spey motorların takılmasının sebebi Kraliyet Donanması’nın uçak gemilerinin Birleşik Devletler Donanmasındaki uçak gemilerinden daha kısa piste sahip olmasıdır. Spey Motoru J-79’a göre hem daha performanslı hem de yakıt tüketimi düşük daha iyi bir motordur. Yeni motorların F-4’lere yerleştirilmesi için gövde ve hava alıkları büyütüldü.



Falkland Savaşının ardından dağıtılan bir avcı önleme filosunu tekrar kurmak için 15 adet F-4J alındı.


Kraliyet Hava Kuvvetleri:
Kraliyet Hava Kuvvetleri ise İngiliz yapımı Electric Lightning savaş uçaklarının yerine ABD’den F-4C alma talebinde bulundu fakat dönemin İngiliz yönetimi buna karşı çıktı ve F-4K’da olduğu gibi motoru ve aviyonikleri İngiliz yapımı olan F-4M (FGR.2) siparişi verdi. Toplamda 170 (52 adet K ve 118 adet M) F-4 alındı.



1980’lerin sonundan itibaren F-4’lerin yerini Donanmada Sea Harrier’e Hava Kuvvetlerinde ise Tornado uçaklarını kademeli olarak almaya başlar. Ekim 1992’de İngiltere Phantom’ları servisten çıkarır.

İran İmparatorluk Hava Kuvvetleri ve İran İslam Cumhuriyeti Hava Kuvvetleri:

İran İmparatorluk Hava Kuvvetleri 32 F-4D, 177 F-4E ve 16 RF-4E’yi 1968 – 1979 yılları arasında teslim almıştır. İran Şahının devrilmesi ve İslam devriminden sonra 28 Şubat 1979’da Amerika Birleşik Devletleri ambargo başlattı. Bu ambargo neticesinde 31 adet F-4E ve 11 RF-4E teslim alınamadı. İran İmparatorluk Hava Kuvvetleri ‘ne ait bir RF-4 soğuk savaş sırasında ELINT görevi yapan Sovyet Mig-21 ile çarpışarak düştü. İran İslam Cumhuriyeti Hava Kuvvetleri’ne ait F-4’ler İran-Irak Savaşında önemli görevlerde yer almıştır. İran F-4’leri ağırlıklı olarak Irak’ın batısındaki hava üslerine saldırıda ve stratejik tesislerin vurulmasında kullanıldı.

5 Haziran 1984’te F-15’lerle uçan Suudi Arabistan Kraliyet Hava Kuvvetlerine bağlı pilotlar iki adet İran F-4’ü düşürdü. İran F-4’lerinin İran dışındaki son operasyonu 2014 yıllarının sonuna doğru Diyala’daki İşid hedeflerine olan hava saldırısıdır. Ambargoya rağmen sayıca az olsa da İran İslam Cumhuriyeti Hava Kuvvetleri hala F/RF-4’leri aktif olarak kullanmaya devam ediyor.



İsrail Hava Kuvvetleri:
1969 ile 1976 yılları arasında aldığı 240 F-4E ve RF-4E ile İsrail, Phantom’un en büyük ihracat müşterisi oldu. İlk kez 1965 yılında Phantom almak için niyet bildiren İsrail’in talebi Amerika tarafından kabul edilmedi. 1967’deki Altı gün savaşı sonrası İsrail’in yaşadığı kayıplar, Fransa’nın uyguladığı ambargo ve Arap ülkelerinin Sovyetlerden aldığı silahlar neticesinde Amerikan hükümeti fikrini değiştirdi.

Peace Echo I programı ile 44 F-4E ve 6 RF-4E siparişi veren İsrail uçaklarını Eylül 1969’da teslim almaya başladı. İsrail F-4’leri özel varyantlardı. F-4E’ler Kurnass (Balyoz) ile isimlendirilirken RF-4’ler Orev (Kuzgun) olarak isimlendirildiler. Devam eden “Peace Echo II,III,IV,V” programları ve “Nickel Grass”progamları sonucu 240 F-4 ve RF-4 envantere girdi.

1969- 1971 arasında Mısır ve İsrail arasında cereyan eden yıpratma savaşında (War of Attrition ), İsrail Hava Kuvvetleri ( IDF/AF ) Phantomlarını ilk kez 22 Ekim 1969’da Süveyş Kanalının batısında bulunan Mısır hava savunma birliğine düzenledikleri saldırıda kullandı. İsrail F-4E’leri ilk hava zaferini 11 Kasım 1969’da düşürdüğü Mısır Mig-21’i ile kazandı. 1969-1982 yılları arasında katıldıkları muharebelerde 116 uçak düşürmüş, buna karşılık 55 Phantom bu muharebelerde kaybedilmiştir.

İsrail’in aldığı F-15, F-16 ve Arap hava kuvvetlerinin aldığı modern uçakların yanında zayıf kalan F-4E’ler 1987’de Kurnass 2000 adlı modernizasyon projesi ile yenilendiler. Bu proje ile uçaklar yeni radar, HUD ( Head-Up Display ), görev bilgisayarı, MFD ( MultiFunction Display ), HOTAS ( hands-on-throttle-and-stick ), telsiz ve diğer aviyonikler ile donatıldı ve yapısal güçlendirme uygulandı.



2004 yılında İsrail Hava Kuvvetleri tarafından emekli edilen F-4E’ler 1969-1982 yılları arasında katıldıkları muharebelerde 116 uçak düşürmüş, buna karşılık 55 Phantom bu muharebelerde kaybedilmiştir.


1980 yılında İsrail elindeki Phantom’lar için üçüncü parti modernizasyon projesi başlattı. IAI bu proje için Pratt & Whitney PW1120 motorlarını tedarik etti fakat proje hiçbir zaman üretime geçemedi. 1983 yılında Boeing ve Pratt & Whitney firmaları Super Phantom isminde bir uçak üzerine çalıştıklarını duyurdu. Fakat 84 yılında Hava Kuvvetleri bu projeyi fonlamayı durdurduğunu açıkladı.

Proje rafa kalktıktan sonra 1986 yılında IAI, Boeing’den yardım alarak bir F-4’e PW1120 motoru uygulama kararı aldı. PW1120 motorlu F-4 Super Phantom 27 Nisan 1987’de ilk uçuşunu gerçekleştirdi. Motor uçakta olağanüstü bir performans artışına sebep oldu. Uçağın ağırlık/itme gücü oranı 0.86’dan 1.04’e çıktı. Uçak 1.0 itme gücü/ağırlık karşısında bile 90 derecelik açıda düz şekilde uçmaya ve üstüne üstlük hız kazanmaya devam ediyordu. Uçak selefine göre %40 daha hızlı tırmanma kabiliyetine de sahipti. Bu bir F-15E’den %27 daha hızlı demekti. Aynı zamanda bir F-15’ten %20 kısa bir pistten kalkış yapabiliyordu. Super Phantom’un en vurucu özelliği ise supercruise yapabilmesiydi. Yani uçak afterburner kullanmadan ses hızını aşabiliyordu. Günümüzde ise bunu yapabilen tek uçak F-22 dir.

Fakat Amerikan Hükümeti tarafından F/A-18 satışlarına rakip olacağından PW 1120 motorunun satışına izin verilmedi ve proje motor sıkıntısından iptal edildi.



İspanya Hava Kuvvetleri:
İspanya Hava Kuvvetleri “Peace Alfa” programı ile Ekim 1971 ile Eylül 1972 tarihleri arasında Birleşik Devletler Hava Kuvvetleri’nden 36 adet ikinci el F-4C Phantom II almıştır. 1978’de PeaceAlfa II programı ile 4 F-4C ve 4 RF-4C alınır. 1989’da 8 RF-4C alınır. 1995’te 6 adet daha RF-4C alınır ve ilk alınan RF-4C’ler ile değiştirilir ve yeni RF-4C’ler kapsamlı aviyonik modernizasyonuna tabi tutulmuştur. 2002’de F-4’ler İspanya Hava Kuvvetlerinden emekli edilir.


Japonya Hava Öz Savunma Kuvvetleri:
1968 yılından itibaren Japonya Hava Öz Savunma Kuvvetleri havadan yakıt ikmali, AGM-12 füze sistemi, nükleer silah kontrol sistemi ve ve AN/AJB-7 bombalama sistemi olmayan 140 adet F-4EJ Phantom II ’yi satın aldı. . İlk iki F-4EJ MDD firmasında üretilmiştir, geri kalan 138 F-4EJ lisans altında Mitsubishi Heavy Industries Ltd. Tarafından Japonya’da üretilmiştir. Bunlar Amerika dışında üretilen tek Phantom’lardır. Ayrıyeten 14 adet RF-4E’de başka ülkelere ithal edildi. 20 Mayıs 1981’de teslim aldıkları 17-8440 kuyruk numaralı uçak dünyada üretilen 5195’inci ve son Phantom’dur.

80’lerin sonunda hizmette 125 uçaktan 110’unun modernize edilmesi planlanmış ama bütçe kısıtlamaları nedeniyle bu rakam daha sonra 96’ya düşürülmüştür. Bu programın adı Kai’dir. Modernizasyon ile F-4EJ Kai’lere AN/APG-66J pulse-doppler radar, yeni görev bilgisayarı, Kaiser Heads-Up Display, AN/APZ-79 IFF, LN-39 INS ve J/APR-6 RWR sistemleri takılmıştır.


11 adet RF-4E’de bu programa dahil edilip RF-4E Kai standartına çıkarılmıştır. Yeni AN/APQ-172 radarı, J/APR-5 RWR ve LN-39 INS takılmıştır. Kai modernizasyonuna girmeyen 17 F-4EJ uçağı keşif amaçlı kullanılmak üzere seçilmiş ve RF-4EJ olarak isimlendirilmiştir. RF-4EJ’ler keşif görevleri için gövde altında LOROP (KS-146B kamerası taşır), TAC (KS-135A ve KS-95B kameraları veya D-500UR IR kamera taşır) ve TACER (ELINT amaçlı) podları taşıyabilmekteler.

Mısır Hava Kuvvetleri:
17 Eylül‎ ‎1978 tarihinde İsrail ile Mısır arasında imzalanan Camp David anlaşmasından sonra Mısır Amerika’dan ekonomik yardımlar almaya başladı. Anlaşmadan sonra önceleri Mısır Hava Kuvvetleri’nde bulunan Sovyet menşeili uçak ve sistemlerin yanına Amerikan ve Batı yapımı uçaklar girmeye başladı.

Mısır Hava Kuvvetleri 1979 yılında Peace Pharaoh programı kapsamında Birleşik Devletler Hava Kuvvetleri’ne bağlı 35 adet F-4E Phantom II ’yi ikinci el alır. F-4E’lerin yanında bir miktar Sparrow,Sidewinder ve Maverick füzeleri alır. Program kapsamında 594 milyon dolar ödeme yapılır ve Mısır Hava Kuvvetleri envanterinden bir miktar Mig-21 ve Mig-23 incelenmek üzere Amerika’ya götürülür. Fakat Mısır Hava Kuvvetleri F-4 Phantom ‘larden pek memnun olmaz. Çünkü Sovyet menşeili uçaklara alışık olan Mısırlı personeller F-4’lerin harbe hazır tutmakta oldukça zorlanmıştır. Hatta bir ara F-4 Phantom ‘ların Türkiye’ye satılması düşünüldü. Fakat yeni eğitim programları ve Amerikan desteğiyle uçaklar idame ettirilmeye çalışıldı. 1988 yılında Birleşik Devletler Hava Kuvvetleri’nden 7 adet uçak daha alındı. Mısır İç Savaşından sonra uçaklar sessizce hizmetten çıkarıldılar.



Yunan Hava Kuvvetleri:
Amerikadan “Peace Icarus” programı altında toplamda 121 F/RF-4E alınmıştır. Yunan Hava Kuvvetleri ilk uçaklarını Mart 1974’te teslim almıştır.



Almanya’nın F-4’lerine uyguladığı ICE(Improved Combat Effiency) modernizasyonunun başarısını gören Yunanistan 11 Ağustos 1997 tarihinde Alman Dasa firması ve Yunan Havacılık Uzay Sanayi firması arasında ICE modernizasyonuna benzer bir modernizasyon paketi olan “Peace Icarus 2000” projesi imzalandı. 34 adet F-4E ve 12 adet RF-4E bu modernizasyona tabi tutuldu. Modernizasyona tabi tutulan ile F-4E’lere AN/APG-65 radarı, GEC-Marconi HUD, GPS/INS ve kokpite MFD’ler, Aim-120 Amraam atabilme kapasitesi gibi özellikler eklenmiştir. Modernizasyon sonrası uçaklar F-4E AUP (Avionics Upgrade Program) olarak adlandırılmıştır. Yunan Hava Kuvvetleri 5 Mayıs 2017’de halka açık bir törenle resmi olarak RF-4E’leri emekli etmiştir. 20 civarı F-4E AUP ise hala hizmettedir.



Yazının devamı aşağıda devam etmektedir

[MrExelance]

F-4E Phantom II ‘lerin Türkiye Macerası

McDonnell Douglas tarafından üretilen F-4E Phantom II uçağı her ülkede olduğu gibi Türk Havacılık tarihinde de çok özel bir yer tutmuştur. İlk uçuşunu 27 Mayıs 1958 yılında yapan F-4 Phantom II uçağı 2020 yılı itibariyle 62 yıldır hizmette olan bir uçak olarak bir çok ülkede başarıyla görevler icra etmiştir ve ediyor olacaktır.

F-4 Phantom II ‘lerin Dünya üzerindeki macerasına buradan ulaşabilirsiniz

F-4 Phantom II Öncesi:
İkinci Dünya Savaşından sonra Amerika Birleşik Devletleri’nin 1948-1951 yılları arasında uyguladığı “Marshall Yardımları” kapsamında Türkiye Amerika Birleşik Devletinden destek almaya başladı. Bu durum hiç şüphesiz ki askeri alanda da kendini gösterdi. 1950’li yıllardan itibaren Hava Kuvvetleri Komutanlığı’nın askeri teçhizat, araç ve gereç gibi ihtiyaçları bu yardımlardan karşılanmaya başladı.

Türkiye’nin 1952 yılında Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO)’ne üye olması ile başta Amerika Birleşik Devletleri olmak üzere diğer NATO ülkelerinden yardım ile Hava Kuvvetleri Komutanlığı’na büyük miktarlarda uçak ve askeri yardım alınmaya başladı. Bu askeri yardımlar ile Türk Hava Kuvvetleri, hızlı ve geniş kapsamlı bir modernizasyon sürecine girdi.



Askeri Yardımlar kapsamında HvKK envanterine F-84, F-86, F-100, F-102, F-5 ve F-104 uçakları girmeye başladı. Fakat 1960’lı yıllarda gelen Kıbrıs ve Yunanistan problemleri 1970’li yıllarda çok rollü, güçlü bir uçak gerektiğini hatırlattı. Yunanistan’ın Amerika Birleşik Devletleri’nden 1971 yılında “Peace Icarus” projesi ile 36 adet F-4E Phantom II savaş uçağı sipariş verdi. Bu gelişmelere binaen Türk Hükümeti de benzer bir alım yoluna gitmeyi tercih etti.

F-4/RF-4 UÇAKLARININ ALIM PROJELERİ:
Peace Diamond Projeleri:
Peace Diamond I:
1972 yılı Şubat ayında Amerikan ve Türk hükümetli arasında başlayan sözleşme görüşmeleri kısa süre içinde tamamlandı.1972 yılında Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde kabul edilen 1601 sayılı yasa ile FMS (Foreign Military Sales-Yabancı Askeri Satışlar) kapsamında milli bütçeden 40 adet F-4E Phantom II savaş uçağı satın alındı. Alımla birlikte pilotaj eğitimleri, bakım ekiplerinin eğitimi, Eskişehir ve Malatya’daki ana jet üslerinin F-4 Phantom II savaş uçaklarına hazırlanılması gibi bir dizi proje başlatıldı.

F-4 Phantom II savaş uçaklarında eğitim görmek üzere 8’i pilot 4’ü Silah Sistem Operatörü (SSO), 2’si bakım, 1’i elektronik subayı olmak üzere 15’i subay 86’sı farklı sınıflarda astsubaylardan oluşan 101 kişilik kafile iki grup şeklinde 13.10.1973 ve 03.07.1974 tarihinde Amerika Birleşik Devletleri’ne gönderildi. 15.08.1974’de de 1. Ana Jet Üs(Eskişehir) Komutanlığı’nda Şimşek Kıt’a adlı bir eğitim merkezi kurulmuş ve faaliyete başlamıştır.

30 Ağustos 1974 tarihinde 73-1016 ve 73-1017 kuyruk numaralı F-4E Phantom II savaş uçakları Birleşik Devletler Hava Kuvvetleri’ne bağlı pilotlar tarafından 1. Ana Jet Üs Komutanlığı’na getirilmiştir. Getirilen F-4E Phantom II savaş uçakları öncesinde 9. Ana Jet Üssü’nde olan 193. Tayfun filonun 1. Ana Jet üssüne kaydırılmasıyla 113. Tayfun Filo Komutanlığı’nda göreve başlarlar. F-4E’lerin gelişiyle Hava Kuvvetleri Komutanlığında yeni bir subay sınıfı ihtiyacı oluşur. Başlangıçta Sistem Silah Operatörü “SSO” daha sonraları Sistem Silah Subayı “SSS” olarak adlandırılan bu subayların yetiştirilmesi için 113. Filo ve Şimşek Kıt’a bünyesinde yetiştirme programı uygulanmıştır.

2 Eylül 1974 tarihinde Tayfun Filo Komutanı Hv. Plt. Kur. Kd. Bnb. Ergin Celasin (2000-2002 yılları arasında Hava Kuvvetleri Komutanlığı da yapmıştır) ve Hv. Plt. Yzb. Ziya Alemdar 73-1016 kuyruk numaralı F-4E Phantom II savaş uçağı uçurarak Phantom’un Türkiye macerasını fiilen başlatmışlardır.

Amerika Birleşik Devletlerinin Kıbrıs yüzünden ambargo uygulamasına kadar 1974 yılında 8 adet F-4E Phantom II uçağı 113.Filo’ya teslim edilmiştir. Ambargonun kaldırılmasından sonra projenin kalan 32 uçağının 12 tanesi 113’üncü filoya kalan 20 tanesi ise 112. Şeytan Filo’ya teslim edilmiştir.


Envanterimize ikinci giren F-4E Phantom uçağımız. Maalesef bu uçağımız 26.04.2011 tarihinde eğitim uçuşu için kalkış yaparken kırıma uğramıştır. Olayın tek sevindirici tarafı iki pilotumuzun sağlıklı bir şekilde bu kazayı atlatmasıdır.

PEACE DİAMOND II:
Kıbrıs Barış Harekatı’ndan sonra Amerika Birleşik Devletleri ile gerilen ilişkilerin yumuşamasından sonra 40 adet daha F-4 alımını kapsayan ikinci sipariş verilmiştir. Peace Diamond II adı verilen bu sipariş paketi 32 adet F-4E’yi ve buna ilaveten uçağın keşif modeli olan 8 adet RF-4E’yi içeriyordu.

111. Panter ve 172. Şahin filolar 1978 ve 1979 yıllarında gelen 32 adet F-4E Phantom II savaş uçağı ile donatılmıştır. 8 adet RF-4E Phantom II savaş uçağı 113. Tayfun filo’daki RF-84F Thunderflash’larının yerine 1980 yılında hizmete girmiştir. 113. Filonun çağrı adı envantere RF-4E uçaklarının gelmesiyle “Tayfun” dan “Işık” a dönüştürülmüştür.

Peace Diamond II projesini Türk Havacılığındaki özel kılan sebep hiç kuşkusuz seri üretime giren 5.000’ inci F-4 Phantom’un Türkiye’ye gelmesidir. Hatta bir ara Amerikalılar bu özel Phantomu kendilerine bile saklamak istemişlerdir.


Bu uçak envantere 77-0290 kuyruk numaralı olarak girmiştir. 2020 Terminatör modernizasyonundan sonra 2020 yılı itibariyle hala görevini ifa ediyor.


Türk Hava Kuvvetleri’ne teslim edilen 5000’inci F-4E, 77-0290 kuyruk numarasına sahiptir. Terminatör 2020 modernizasyonundan geçirilen uçak halen görevine devam ediyor.

Peace Diamond III:
Peace Diamond III projesi kapsamında 1981 yılının Haziran ayından başlayarak 1984 yılının Nisan ayına kadar Amerika Birleşik Devletleri’nin AMARC (Aircraft Maintenance and Regenaration Center) depolarından 15 adet F-4E Phantom II savaş uçağı alınmıştır. Bu uçaklar envanterdeki diğer uçaklardan farklı olarak South East Asia (SEA) adlı kamuflaj düzenine sahiplerdi. Gelen 15 uçak 173. Filoda hizmete girdi.



Peace Diamond IV:
F-4E’lerin ilk yıllarında kaza/kırım gibi olaylarının fazla oluşundan ötürü bazı filolarda standart filo uçak sayısının altına düşmeler olur.

Kaybedilen uçakların ikamesi için çeşitli çözümler üzerinde çalışılmıştır. İslam Devrimi’ nden kısa süre sonra İran İslam Cumhuriyeti Hava Kuvvetleri’nin satılığa çıkardığı 70 adet F-14A Tomcat’in ile ilgilenildi. Fakat uçakların İslam Devriminden sonra bakımsız kalmasından ötürü uçakların içinde bulunduğu durumun kötü olması ve tekrardan yeniden uçabilir hale gelmeleri için harcanması gereken paranın büyüklüğü nedeniyle alım gerçekleşmedi. 1980’lerin ilk yarısında ise, Mısır Hava Kuvvetleri’nin ABD’den tedarik edip, bakım – onarımını sağlayamadığı için uçuramadığı F-4E filosunun satın alınması gündeme geldi. Toplam 34 F-4E için yoğun şekilde yürütülen görüşme trafiği, Kahire yönetiminin uçaklar için fahiş fiyat talep etmesi ve uçakların kötü durumu nedeniyle 1986 yılında sonlandırıldı. Yine bu dönemde İngiltere’den 40 adet Tornado alımı gündeme gelmişse de, bu proje de İngiliz Hükümeti’nin tavrı nedeniyle hayata geçemedi.

Alternatif çözümlerin hayata geçmemesinden ötürü 1984-1985 yıllarında Birleşik Devletler Hava Kuvvetler envanterinden çıkarılmaya hazırlanan 15 uçak Türk Hava Kuvvetleri’ne alındı. Bu uçaklar mevcuttaki F-4 filolarının kaza/kırımlardan ötürü yaşadıkları uçak eksikliklerini tamamlamak için çeşitli F-4 filolarına dağıtıldı.


Peace Diamond IV projesi kapsamında envantere giren 67-0208 kuyruk numaralı F-4E Phantom II savaş uçağımız.

Peace Diamond V:
1987 yıllarının yaz aylarında Birleşik Devletler Hava Ulusal Muhafızları’nın envanterinde bulunan 40 adet F-4E savaş uçağı alındı. 131. Ejder Filo ve 132. Hançer filo bu uçaklarla donatıldılar.

Peace Diamond V projesi kapsamında envantere giren 66-0300 kuyruk numaralı F-4E Phantom II savaş uçağımız.

Peace Diamond VI:
Peace Diamond V projesinin sonuna kadar Türk Hava Kuvvetleri Komutanlığı envanterine 142’si F-4E, 8’si RF-4E olan 150 tane F-4 uçağı envantere girdi.

Fakat F-4 Phantomların envanterdeki ilk yıllarında çok fazla kaza/kırım olması Hava Kuvvetleri’ nde problem teşkil etmeye başladı. 1980’li yılların sonunda aynı zamanda 160 adet F-16C/D savaş uçağı da envantere girmeye başlamıştı. Fakat bu yüksek kaza/kırım oranlarının yüksekliğinden ötürü F-100, F-104 ve F-5 filolarının yenilenmesi gecikmeye başlamıştı. Bu durumdan ötürü 132. Filo 1989 yılında diğer filoların ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla söndürülmüştür.

1990’lı yılların başında Irak’ın Kuveyt’i işgaline karşı yürütülen Çöl Fırtınası Harekatına destek vermesinden ötürü Hava Kuvvetleri Komutanlığı Birleşik Devletler Hava Ulusal Muhafızları’nın envanter dışına çıkardığı 40 adet F-4E’yi teslim almıştır. Bu uçaklar Türk Hava Kuvvetleri’ne köpekbalığı ağzına benzetilerek boyanan burunları ile teslim edildiler. Toplam 40 adet uçağın 32’si 1991’de, kalan 8’i de 1992’de envantere girdi. Bu uçakların hava-hava radar modları daha iyi olduğu için genellikle 112. ve 172. filolarda hava-hava görevlerinde kullanıldı.


Peace Diamond VI projesi kapsamında envantere giren 66-0342 kuyruk numaralı F-4E Phantom II savaş uçağımız.

Kaan Projesi:
3 Ekim 1990 yılında Doğu ve Batı Almanya’nın birleşmesiyle Alman Hava Kuvvetleri’nin elinde ihtiyaç fazlası hale gelen 46 adet RF-4E, Kaan Projesi ile satın alındı. Uçaklardan 14 tanesi yedek parça uçağı olarak belirlendi. Kalan 32 adet RF-4 ise teslimden önce Messerschmitt-Bölkow-Blohm (MBB) şirketi tarafından kapsamlı bir bakım, onarım ve iyileştirmeye tabi tutulmuştur. Modernizasyon kapsamında ayrıca uçakların AN/APQ-99 radarları, yeni geliştirilen ve Amerikan Hava Kuvvetleri’nin modernize ettiği kendi RF-4C’lerinde de o dönemde kullanılmaya başlanan AN/APG-172 radar sistemi ile değiştirilmiştir.

Uçuş saatleri düşük olan RF-4E’lerle önce Eskişehir’de uzun yıllar 8 uçakla operasyon yapan 113. Filo gelen yeni RF-4’lerle Türk Hava Kuvvetleri’nin o yıllarda standart filo uçak sayısı olan 20’ye yükseltildi. 173. Filo’da bulunan F-4E’ler, tüm F-4E’lerini 171. Filo’ya gönderen 172. Filo’ya kaydırıldı. Kalan RF-4’lerde 173. Filoya gönderildi. 113’üncü ve 173’üncü filolara 1992 yılında başlayan teslimatlar 1994 yılında tamamlanmıştır. Ayrıyeten 1994 yılında Eskişehir’de Bora Kıt’a Komutanlığı kurularak Malatya’daki 173’üncü Filo’nun keşif rolüne dönüştürülmesi amacıyla RF-4E Harbe Hazırlık Eğitimi verilmiştir


Kaan projesi kapsamında envanterimize giren 69-7512 RF-4E savaş uçağımız. Uçak Işık Projesi kapsamında modernize edilmiştir.

Kaan projesi kapsamında envanterimize giren 69-7512 RF-4E savaş uçağımız. Uçak Işık Projesi kapsamında modernize edilmiştir.


Hava-Yer saldırıları için Elektroptik güdümlü AGM-65A Maverick füzeleri, TV güdümlü AGM-65B Maverick Füzesi, AN/AVQ-23 Pave Spike lazer hedefleme podu, lazer güdümlü 500 ve 2000 librelik GBU-10/12 Paveway I/II ve optik güdümlü 2000 librelik GBU-8 HOBOS bombaları envantere dahil edilmiştir. Bu mühimmatlardan ötürü Türk Hava Kuvvetleri ilk defa güdümlü bomba atma kapasitesine sahip olmuştur.


F-4E 2020 uçağımız Pave Spike hedefleme podu ve 4 adet Aselsan üretimi Lazer Güdüm Kitli (LGK) bombayla

Uçaklar sahip oldukları AN/APQ-120 radarı sayesinde, her hava şartında görevlerini başarıyla ifa etmişlerdir. Ayrıca uçakların elektronik harp kabiliyetlerini arttırmak amacıyla dönemin kendini kanıtlamış etkili elektronik karıştırıcı (ECM) sistemlerinden biri olan ALQ-119 podları da envantere alınmıştır.


F-4E PHANTOM II LERİN MODERNİZASYONU
TERMİNATÖR 2020 (TERMİNATÖR 1) MODERNİZASYONU:
Envantere giren F-4E uçaklarının 90’lı yıllara geldiğinde güncelliğini yitirmeye başlamıştı. Bu duruma karşı Hava Kuvvetleri Komutanlığı farklı projeler yürüttü. İlk önce İngiltere’den Tornado alımı gündeme geldi. Yaklaşık 40 civarı Tornado alımı üzerine görüşmeler yapılmaya başladı. Fakat İngiliz tarafının işi sürüncemede bırakması Tornado defterini Türkiye için kapattı. Öte yandan Yunanistan’ın F-15 alımı isteği üzerine hemen Türk tarafı da F-15 alım görüşmelerine başladı. Fakat 90’lı yıllarda kötüleşen Türk Ekonomisi F-15 lerin maliyetlerinin yüksekliğini kaldıracak durumda değildi. Bu yüzden F-15 alımı da iptal edildi. Yapılan hesaplamalar, modernizasyon ile ömür uzatılması sayesinde yeni bir uçak almak yerine 1/4 bütçe ile uzun yıllar envanterde kalabilecek bir uçağa kavuşulacaktı.

F-4E uçaklarının modernizasyonu için başlatılan ihaleye Almanyadan DASA ve İsrailden IAI şirketi girdi.

DASA Şirketinin Teklifi:
Almanyanın DASA şirketinin modernizasyonunda AN/APQ-120 radarının F/A-18 Hornetlerde kullanılan AN/APG-65 radarı ile değiştirilmesi, yeni nesil GEC Marconi uçuş bilgisayarları, yeni nesil aviyonik göstergeler, MIL-STD-1553B veri yolu ile AIM-120 AMRAAM orta menzilli havadan havaya füze ateşleyebilme kabiliyeti içeriyordu. İlerleyen yıllarda Yunan Hava Kuvvetleri bu proje ile F-4’lerini modernize etmiştir.


DASA firmasının önerdiği ICE modernizasyonundan geçen bir Alman F-4’ünün kokpiti

IAI Şirketinin Teklifi:
İsrailli IAI şirketinin teklifi ise Kurnass 2000 ve IAI Lavi projelerinin bir sentezidir. IAI şirketinin teklifinde radarın Elta üretimi EL/M-2032 ile değiştirilmesi, uçağa AN/ALQ-178(V)3 elektronik karşı tedbir sistemi, MXF-484 VHF/UHF telsiz, HOTAS uçuş kumanda sistemi, başüstü (HUD) gösterge ,tümleşik INS/GPS seyrüsefer sistemi, AVTR uçuş video kayıt sistemi, renkli çok fonksiyonlu göstergeler (MFD), yeni görev bilgisayarı, MIL-STD-1553B veri yolu eklenmesini içermekteydi. Ekstradan uçaklara Popeye füzeleri ve ELTA EL/L-8225 elektronik harp podu da projeye dahil edildi.
Uçağın radarının yeni bir projenin ürünü olan Elta üretimi EL/M-2032 olması risk unsuruydu fakat Hava Kuvvetleri Komutanlığı girilen bu riskin meyvesini ilerde yüksek performansla kat be kat alacaktı.

Kısaca EL/M-2032 uçağının radarının performansından bahsedecek olursak İsrail ELTA firması tarafından üretilen EL/M-2035 çok görevli, X bandında SAR/GMTI (Syntetic Aparture Radar/Ground Target Moving Indicator) kabiliyetine sahip ve Pulse Doppler prensibinde çalışmaktadır. Radar SAR/GMTI fonksiyonu sayesinde, tank, zırhlı araç, top, füze bataryası, uçak (yerde), sabit yer radarları ve diğer mobil-sabit ve/veya yer-suüstü hedefleri fotoğraf kalitesine yakın bir çözünürlükle görüntülenebilmektedir. SAR/GMTI moduyla elde edilen resimlerden, yerdeki hedeflerin menzil ve koordinatları tespit edilebilmektedir. Özellikle Block 50+ F-16 alımı ve F-16’lar CCIP modernizasyonuna girmeden önceki zaman zarfında F-4’lerin radarı Hava Kuvvetleri’nin elindeki en güçlü hava-yer radarıydı.


Elta üretimi EL/M-2032 radar

Teklifler arasından 1997 yılında IAI şirketi seçildi ve şirket ile 632.5 milyon dolarlık bir sözleşme imzalandı. Terminatör 2020 adı verilen proje ile modernize edilecek uçakların tüm kablaj donanımı değiştirildi, gövde iyileştirmeye ve yenilemeye tabi tutuldu. GE-J79 motorları da modernizeden geçip artık afterburnerdayken (artyakıcıdayken) siyah egzoz dumanı çıkarma sorunu giderildi. Ayrıyeten uçakların motorlarının maksimum hızları 2.5 mach’a çıkartıldı.

Yapılan anlaşmaya göre, 54 adet F-4E Phantom uçağının 26 adedi İsrail’de, geri kalan 28 adedi Türk Hava Kuvvetlerinin Eskişehir’de konuşlu 1’inci Hava İkmal ve Bakım Merkezinde modernizasyona tabi tutulacaktı. Anlaşmaya göre İsrail’in, modernizasyonun 28 uçağını kapsayan Türkiye bölümü için gerekli gövde ve aviyonik modernizasyon kitlerini sağlaması, Türk mühendislerine aviyonik entegrasyon eğitimi verilmesi, entegrasyon için bir Sistem Entegrasyon Laboratuvarının (SEL) kurulması ve bu laboratuvarın daha sonra Eskişehir’e transfer edilmesini kapsıyordu. Proje dahilinde İsrail’in sağladığı bu teknoloji transferi sayesinde, 1’inci Hava İkmal ve Bakım Merkezi’nin teknolojik imkanları geliştirilerek, uçaklar üzerinde istediği yapısal ve aviyonik değişiklikleri yapma kabiliyetine de sahip olması planlanmıştır. Proje kapsamında modernize edilen ilk uçak olan 73-1032, ilk uçuşunu 11.02.1999 tarihinde gerçekleştirmiştir.


Terminatör 2020 modernizasyonundan geçen uçağımız test uçuşunda

Modernize edilen ilk iki uçak olan 73-1032 ve 68- 0498 kuyruk numaralı iki F-4E 2020 Terminatör 27 Ocak 2000 tarihinde düzenlenen tören ile Türk Hava Kuvvetlerine teslim edilmiştir. Teslim alınan iki uçak 111’inci Filo Komutanlığı’nda göreve başlamıştır. 21 Aralık 2001 tarihindeyse 171’inci Filo’ya ilk F-4E 2020 Terminatör teslimatı gerçekleştirilmiştir. Teslimatlar 2003 yılında tamamlanmıştır.

Terminatör Projesi en önemli özelliklerinden biri de uçaklara takılan Mil STD 1553 uçuş bilgisayarının tüm kaynak kodlarının Hava Kuvvetleri’nin elinde olmasıdır. Bu sayesinde sayesinde, uçaklara istenilen tüm modern silahların kolaylıkla sertifiye edilerek entegrasyonları sağlanabilmektedir. Bu özellik sayesinde Terminatörler 401. Test Filo’nun ve Türk Savunma Sanayisi’nin göz bebeğidir.

F-4E 2020 Terminatör uçaklarının tüm gövde, yapı ve ayiyonik sistemlerine tam hakimiyet kazanan Türkiye, ulusal savunma sanayiinin gelişimi ile birlikte bu uçakların kabiliyetlerini bu sefer kendi imkânları ile geliştirmeye başladı. Bu kapsamda ilk adım, TÜBİTAK SAGE tarafından geliştirilen Hassas Güdüm Kiti (HGK) projesidir. 2,000lb genel maksat bombasının, INS/GPS güdüm kiti eklenerek hassas güdümlü hale getirildiği HGK, F-4E/2020’lerde denenerek bu uçağın standart silah donanımı arasına girdi. HGK’yı, yine INS/GPS güdümlü Kanat Güdüm Kiti (KGK); beton sığınak ve tünelleri tahrip etme kabiliyetine sahip tandem çift harp başlıklı Nüfuz Edici Bomba (NEB), HGK’nın farklı ağırlıktaki türevleri ve nihayet en önemlisi, SOM uzun menzilli seyir füzesi izledi.

Hedefleme sistemi tarafında ise eski nesil Pave Spike’ların yerine geliştirilen ASELSAN tarafından geliştirilen hedefleme podu ASELPOD kullanılmakta.


F-4E 2020 Terminatör Savaş Uçağımızın Ön Kokpiti (Cem Doğut Bey’e teşekkürler)


F-4E 2020 Terminatör Savaş Uçağımızın Arka Kokpiti (Cem Doğut Bey’e teşekkürler)

Terminatör 2 Modernizasyonu:
Terminatör 2020 projesinin başarıyla tamamlanmasından sonra Türkiye 48 uçağı içeren bir ikinci modernizasyon paketini incelemeye aldı. 112 ve 172. Filo’ların F-4E’lerinin ağırlıklı olarak hava-hava kabiliyetlerini geliştirilecek bir proje öngörüldü. Proje kapsamında yerli savunma sanayiinin katkısının da artırılması istendi. İsrail ile yürütülen sözleşme görüşmeleri, 670 milyon dolarlara varan maliyet nedeniyle 2005 yılında iptal edildi.

Şimşek Modernizasyonu:
Hava Kuvvetleri Komutanlığı ve ASELSAN arasında 2006 yılında imzalanan 24 Milyon Dolarlık sözleşme imzalandı. Terminatör 2020 projesinde elde edilen kabiliyetler kapsamında milli imkanlarla 2006 yılının Şubat ayında 1. Hava İkmal Komutanlığı’nda Şimşek adlı modernizasyon programı başlatıldı. Bu modernizasyon kapsamında Türk Hava Kuvvetleri envanterindeki 16 adet F-4E Phantom II savaş uçağı gövde yenilemesi ve ömür uzatılmasının yanı sıra aviyonik modernizasyondan geçirilmeye başladı. 68-0403 kuyruk numaralı ilk prototip resmi test uçuşunu 24 Aralık 2009 tarihinde yaptı ve ilk uçağın Hava Kuvvetleri Komutanlığına teslimatı 02 Mart 2010 tarihinde yapıldı.

Şimşek Modernizasyonu kapsamında modernize edilen F-4E TM savaş uçağımız

Uçaklara ASELSAN ürünü Küresel Konumlandırma Sistemi (GPS) gömülü LN-100GT Ataletsel Seyrüsefer Sistemi takılarak, uçakların seyrüsefer sistemi günümüz teknolojisine uygun hale getirildi. Uçaklara takılan CDU-900 Kontrol Gösterge Ünitesi ve üzerinde ASELSAN mühendisleri tarafından geliştirilen Operasyonel Uçuş Yazılımı ile Uçuş Yönetiminin her türlü hava koşulunda yüksek doğrulukta gerçekleşmesi sağlandı. Uçaklara UHF ve VHF bantlarında haberleşme olanağı sağlayan, kriptolu ASELSAN MXF-484 telsizi takılarak etkili ve güvenli haberleşme yeteneği kazandırıldı.

Uçakların yenilenen ve sayısal arayüze sahip LN-100GT gibi aviyonik sistemleri ile uçakta muhafaza edilen orijinal analog gösterge sistemleri arasındaki haberleşme ise Işık Projesi’nde olduğu gibi Aselsan tarafından tasarlanan SBU-100 Senkro Çevirici Ünitesi üzerinden sağlanmıştır. Bu sayede pilotların kullanımına alışmış oldukları mevcut göstergelerin işleyişinde değişiklik yapılmaksızın, modern ve sayısal sistemlerle bir arada çalışmaları sağlanmıştır.

Uçaklar 1’inci HİBM Komutanlığı bünyesinde kurulan ve uçak aviyonik mimarisinin laboratuvar ortamında oluşturulmuş fonksiyonel bir örneği olan Sistem Entegrasyon Laboratuvarı’nda (SEL) yer testlerinden geçirilmiştir. Proje kapsamında 120’yi aşkın parametrenin F-4E/TM uçağı üzerinden ölçülebilmesi amacıyla uçak üzerinde Uçuş Test Ölçümlendirme çalışmaları 1’inci HİBM Komutanlığı bünyesinde faaliyet gösteren Uçuş Test Ölçüm Merkezi’nde icra edilmiştir. Bu merkez 401’inci Test Filonun ilk adımlarını oluşturmuştur. 2011 yılında tamamlanan projeden sonra uçaklar F-4E/TM olarak adlandırılmıştır.


Şimşek Modernizasyonu kapsamında modernize edilen F-4E TM savaş uçağımız

Proje kapsamında modernize edilen uçakların 2016 yılına kadar görevde kalması bekleniyordu. Fakat uçaklar öngörülen zamandan erken olarak 2012 yılının Haziran ayında uçuştan çekildi.

RF-4E’LERİN MODERNİZASYONU:
MİLLİ PROJE “IŞIK PROJESİ”:
F-4E uçaklarının Terminatör 2020 projesiyle modernize edilmesinde kazanan kabiliyetler ilk Milli Uçak modernizasyon projemiz olan IŞIK projesi hayata geçirilmiştir.

Bu kapsamda Proje ile ABD’den satın alınan 7 adet RF-4E ile Alman Hava Kuvvetleri’nden devralınan RF-4E uçakları arasından seçilen 11 adet RF-4 uçakları proje kapsamına alınmıştır. Toplamda 18 adet RF-4E savaş uçağının her türlü hava şartında, gece ve gündüz hassas seyrüsefer yapabilecek, elektronik harp koruması altında keşif görevlerini başarıyla icra edebilecek imkân ve kabiliyete kavuşması için Işık Projesi başlatıldı.

Proje iki adımdan oluşacaktı. Birinci aşamada uçakların gövdelerinde iyileştirme ve güçlendirme çalışmaları ile aviyonik sistemler yenilenecekti. İkinci aşamada ise yeni nesil elektrooptik ve radar keşif podlarının alımı ve entegrasyonu yapılacaktı.

Projenin İlk Aşaması:
Projenin ilk aşaması kapsamında 1. Hava İkmal Bakım Komutanlığı ve Aselsan arasında olacaktı ve sözleşmenin tutarı 24.4 Milyon dolardı. USAF ve GAF RF-4E’ler donanım olarak DA yapısal olarak da farklılıklar taşımaktaydı. USAF RF-4E’ler envanterdeki diğer F-4E’ler gibi hücum kenarında manevralı slatlara sahipken, GAF RF-4E’ler hücum kenarı flapları ve “Boundary Layer Control (BLC)” sahipti. Diğer yapısal farkları da USAF’lar yuvarlak hatlı kamera yuvasına sahipken GAF’lar köşeli hatlı kamera yuvasına sahipti. Amerikan ve Alman F-4E’lerinin yapısal farklılıklarından ötürü öncelikle uçakların benzer yapısal ve aviyonik konfigrasyonda olması planlandı.

Proje 29 Ocak 2004 yılında başlatılmıştır. Bir adedi Amerikan, bir adedi Alman olan prototipler modernize edilmeye başlanmıştır. Modernize edilen uçaklardan ilki 19 Aralık 2008 tarihinde ikinci uçak ise 19 Ocak 2009 tarihinde test uçuşlarına başlamıştır. 16 Nisan 2009 tarihinde ise test uçuşları tamamlanmıştır. Diğer 16 adet uçağın yapısal modernizasyonu 2010 yılında tamamlanmıştır.

Işık Projesi’nden geçen RF-4E uçağımız yapılan törende sergileniyor

Uçakların aviyoniklerinin modernizasyonu kapsamında Amerikan ve Alman RF-4’lerinin kokpitleri standart hale getirildi. Yenilenen Aviyonik sistemin için uçağa ilave kablo montajı yapılmıştır. Modernizasyon kapsamında yeni aviyoniklerden, pilot ile Uçuş Yönetim Sistemi arasında birincil arayüz görevini gerçekleştiren CDU-900Z Kontrol Gösterge Birimi ve AN/ALQ-173[V]3R pasif elektronik harp sistemine ait Radar İkaz Alıcısı (RWR) ekranı ön kokpit ön borda paneline yerleştirilmiştir. Ön kokpitte yer alan sağ ve sol konsollar yeniden tasarlanarak RWR Kontrol Ünitesi, Silah Kontrol Paneli, Aviyonik Aktivasyon Paneli (AAP) ve Keşif Paneli takılmıştır. Arka kokpit ön borda paneline pilotlara tehdit ortamındaki bilgileri anında ve renkli olarak sunabilen RWR kontrol ünitesi ve ekranı yerleştirilmiştir. Arka kokpit sağ ve sol konsol yeniden tasarlanarak CDU-900, AAP ve MILSEC-III kripto üniteleri takılmış, mevcut paneller üzerinde bir dizi tadilat yapılmıştır.

LN-12 Ataletsel Seyrüsefer Sistemi (INS), LN-100GT Gömülü INS/GPS (EGI) sistemi ile değiştirilmiş böylece uçağın saatteki mil hatası 3.6nm’den INS devrede iken 0.8nm’ye, INS/GPS birlikte kullanılırken de 10 metreler düzeyine düşürülerek uçağa çok hassas bir seyrüsefer kabiliyeti kazandırılmıştır. Uçağın yenilenen ve sayısal arayüze sahip LN-100GT gibi aviyonik sistemleri ile uçakta muhafaza edilen orijinal analog gösterge sistemleri arasındaki haberleşme ise SBU-100 Senkro Çevirici Ünitesi üzerinden sağlanmıştır. SBU-100 bu proje ihtiyaçları için Aselsan tarafından özel olarak tasarlanmıştır.

Radar altimetre sistemi AN/APN-159 iken bu sistem CARA (Birleşik İrtifa Radar Altimetresi) AN/APN-232 sistemine dönüştürülmüştür.

Haberleşme sistemi de kapsamlı bir yenileştirmeye tabi tutulmuştur. Mevcut UHF frekansı RT-793A/ASQ ve HF frekansı RT-792/ARC-105 telsiz setleri Aselsan tarafından teslim edilen kriptolu ve Link 11 uyumlu 2 adet MXF-484 UHF/VHF Have Quick telsiz seti, 1 adet ARC-190 HF telsiz, Aviyonik Aktivasyon Paneli ve Gaz Kolu PTT (Bas Konuş) Anahtarı uçaklara entegre edilmiştir. EH sistemi modernizasyonu kapsamında uçaklarda yer alan AN/ALR-46 RWR sistemi, AN/ALQ-178[V]3R Pasif Elektronik Harp Sistemi ile değiştirilmiştir. Amerikan RF-4E uçaklarında bulunan KS-146B LOROP keşif podu kabiliyeti, Işık Projesi kapsamında 5 adet Alman RF-4E uçağına da kazandırılmıştır. Böylece toplam 12 adet RF-4E/TM uçağı keşif podu taşıma kabiliyetine sahip olmuştur. KS-146B keşif podu sistemi olarak uçaklara; Keşif Podu, Kontrol Paneli, Güç Akım Kesme Kutusu, Sağa Bakış ve Sola Bakış Üniteleri takılmıştır. KS-146B keşif podu sisteminin uçak üzerinde LN-100GT seyrüsefer sisteminden ihtiyaç duyacağı INS sinyallerinin arayüz bilgileri SBU-100 üzerinden sağlanmıştır.
Öte yandan RF-4E uçakları normalde silah taşımamalarına rağmen Türk Hava Kuvvetleri’ndeki RF-4E’ler, Işık modernizasyonundan sonra güdümlü silah taşıma kabiliyetine sahip oldular. Nitekim İzmir’de Haziran 2011’de düzenlenen hava gösterileri sırasında kanat altlarında TÜBİTAK tarafından geliştirilmiş hassas güdümlü bombalar taşıyan bir RF-4ETM sergilenmişti.

Projenin İkinci Aşaması:
Işık Projesi’nin ikinci aşamasında TARP projesi ile elektrooptik ve radar keşif podları ve bu podların aktardığı verilerin kıymetlendirileceği yer istasyonlarının tedariği planlandı.

Projenin temelleri 1990’lı yıllarda RF-4E’lerin eski nesil ıslak film kameralarının modern keşif kameraları ile değiştirilmek istemesine dayanıyor. Hava Kuvvetleri’nin bu isteklerine binaen ihale açılıyor ve ihaleyi 2000 yılında İsrailli Elop şirketi kazanıyor. Elop şirketine bu kapsamda 36 milyon dolar karşılığında iki adet LOROP (Long Range Oblique Photography; Uzun Menzil Yanal Görüntüleme) keşif podu ve bu keşif podlarının ileteceği verileri kıymetlendirmek için Görüntü Kıymetlendirme İstasyonu (GKİ) siparişi verildi.

Projenin teslimat tarihi 2001 yılındaydı fakat LOROP podları üç yıl gecikme ile 2004 yılında teslim edildi. 2004 yılında teslim edilen podlar testlerden başarılı bir şekilde geçemedi. İsrailli Elop şirketinin podları düzeltmek için ard arda ek süreler istemesi üzerine proje sıkıntıya girdi. Proje 2006 yılının Ocak ayında Türkiye tarafından tek taraflı şekilde fesh edildi. Elop şirketi 13 milyon dolar cezaya çarptırıldı ve 3 milyon dolarlık teminat mektubuna da el kondu. Elop şirketi ise sorunlarına sebep olduğu gerekçesi ile podların datalink (veri bağı) üreticisi olan Rafael şirketi ile davalık oldu.

173. Şafak Filoya Bağlı F-4ümüz Lorop Poduyla

Lorop projesinin iptalinden kısa bir süre sonra 2006 yılının Şubat ayında yeni bir proje hayata geçirildi.

Tarp Projesi
TARP (Turkish Aerial Reconnaissance Program) adı verilen proje, dört adet elektrooptik / kızılötesi (PRESS) ve iki adet SAR/GMTI radar (SARENS) keşif podu, bir adet sabit ve iki adet seyyar GKİ ile üç adet yer veri link terminalinin tedariğini kapsıyordu. ASELSAN’ın ana yüklenici olacağı ve GKİ’nin MilSoft, yer data link terminalini ise Savronik’in geliştireceği projede adaylar, Recon Optical, BAE Systems, Lockheed Martin, Goodrich, Elbit-ElOp, IAI-Elta, Rafael ve Thales şirketleri idi. Ana yüklenici ASELSAN, PRESS için Elbit / ElOp üretimi Condor 2 LOROP; SARENS için ise IAI / Elta üretimi EL/M-2060P sistemlerini seçti. Elbit / ElOp ile USD87 milyon; IAI / Elta ile de USD54 milyon tutarındaki sözleşmeler 2008 Aralık ayında imzalandı. Sözleşme kapsamında teslimatların 2011 – 2012 arasında tamamlanması planlanmıştı. Çatı sözleşme kapsamında ayrıca USD24 milyon tutarında bir teknoloji transferi ve entegrasyon kalemi de bulunmaktaydı. Tedarik edilecek podların ve yer segmentinin entegre lojistik desteği de ASELSAN tarafından sağlanacaktı.

Üst resimde ElOp Condor II LoROP sistemi
Alt resimde Elta El/M-2060P SAR sistemi

TARP projesi, HvKK envanterindeki RF-4E’lerin modernizasyonunu içeren Işık projesinin en önemli ayağını oluşturmaktaydı. Hizmete alındıklarında bu podlar, mevcut ıslak film kameralarının yerini alarak gerçek ve gerçeğe yakın zamanlı uzun menzilli SAR ve EO/IR görüntü keşfinde kullanılacaklardı. TARP Projesi, 2010 yılında cereyan eden Mavi Marmara olayı ve akabinde Türkiye – İsrail ilişkilerinin kopmasından ilk etkilenen savunma projesi oldu. Tüm askeri işbirliği faaliyetlerinin kesilmesi ile birlikte proje, 2011 Aralık ayında İsrail tarafından tek taraflı olarak feshedildi.

Sonuç olarak Işık projesi kapsamında toplamda 18 adet RF-4E modernizasyondan geçirilerek RF-4E TM olarak adlandırılmıştır. 18 adetlik RF-4ETM filosunun 12 adetlik kısmı son derece modern keşif – gözetleme kabiliyetine sahip olmuştur. Kalan 6 adedinin daha ikincil görevlerde kullanılması planlanmıştır.

Ne var ki bu güzel uçak, kamuoyunun gündemine son 3 yılda acı olaylarla taşınmıştır. 22.06.2012 tarihinde 173. Filo’ya ait bir RF-4E/TM, Hatay açıklarında Suriye hava savunması tarafından düşürüldü ve iki pilotumuz şehit oldu. Ertesi sene Sivas Kangal’da bir başka RF-4E/TM düştü; pilotlar fırlatma koltuğu ile atlayarak kurtuldu. Ancak bu sene Şubat ayında Malatya’da iniş için alçalmakta olan iki RF-4E/TM’nin düşmesi ve dört pilotun şehit olması, kamuoyunda oluşan yanlış algı ile birleşince tüm Phantom filosuna yönelen bir şüphe ve tepkiye neden oldu. Eleştiri ve spekülasyonlar zirvedeyken Mart ayında Konya’da bir F-4E/2020’nin düşmesi ve iki pilotun şehit olması, zaten 2015 yılı içinde planlanmış olan RF-4E/TM’lerin emekliliğini erkene çekti. 2014 yılında söndürülen 113. Filo’nun uçaklarını devralan 173. Filo’da aktif kalan son 8 RF-4E/TM, 12.03.2015 tarihinde düzenlenen bir törenle emekliye ayrılmıştır. Yerlerini DB-110 keşif podlu F-16 Block 30lu uçaklar almıştır.

Not: 2008 yılında Almanya Türkiye’ye, RF-4E uçaklarında kullanılmak üzere 12 adet AAD-5 Linescanner keşif podunu hibe etmiştir. Kısaca bu podlardan bahsedecek olursak BAe Systems’e ait olan AN/AAD-5, RF-4E Phantom II taktik keşif uçaklarında kullanılmak üzere geliştirilmiş ve 1977 yılında hizmete girmiş bir kızılaltı (InfraRed) keşif sistemidir.

Sonuç olarak:
F-4 Phantom II savaş uçağı Türk Hava Kuvvetleri’ne girmesiyle Hava Kuvvetleri’ne çok ciddi katkıları olmuş bir uçaktır. AIM-9 ve AIM-7 havadan havaya; AGM-65, GBU serisi gibi güdümlü havadan yere mühimmat, hedefleme ve elektronik harp podları, güçlü ve dönemine göre oldukça modern radar sistemleri gibi kabiliyetlere erişmiştir. Güçlü motorları, uzun menzili ve yüksek taşıma kapasitesi ile Phantom, özellikle bölücü terör örgütüne karşı düzenlenen hava saldırılarında önemli görevler üstlenmiştir.

F-4E’lerin, hava kuvvetleri hizmetindeki ilk yıllarında görece yüksek kaza – kırım oranları dikkat çekicidir. 6 – 7 yıl gibi bir sürede 15 uçak kaybedilmiştir. Bu durum, dönemine göre oldukça ileri bir teknolojiye sahip, modern bakım – onarım usül ve teknikleri gerektiren ve uçuş karakteristiği alışılagelenden bir hayli farklı olan bir uçağa uyum sürecine bağlanabilir. Fakat Türk Mühendisleri ve bakımcılarının özverili çalışmalarıyla F-4 uçakları tabiri caizse yeniden yaratılabilecek kabiliyete sahip olunmuştur. Bu kabiliyetlerin elbette Türk Havacılık-Uzay sanayisine katkısı çok büyüktür.Phantomlar sayesinde modern silah sistemleri ile çalışmanın yanında bir diğer önemli katkısı da Terminator, Işık ve Şimşek modernizasyon projeleri sayesinde gerek Hava Kuvvetleri gerekse Türk savunma sanayi sistem entegrasyonu, ürün geliştirme ve bunların test prosedürleri hakkında büyük tecrübe sahibi olmuştur.

F-4’ler 30 Ağustos 1974’te başlayan 46 yıllık serüvende dokuz filoda (111,112,113,131,132,171,172,173 ve 401) hizmet vermiştir. F-4 Phantom II savaş uçağı, uçağı uçuran pilota, uçuran bakımcıya, izleyenine ve bir çok farklı havacıya hem güven hem de tadı tarif edilemez zevk vermiştir. Hava Kuvvetlerinde “BABA” lakabıyla bilinen bu uçak ben dahil bir çok havacının ilk aşkı olmuştur.


F-35’lerin gelmemesiyle birlikte F-4E 2020 Terminatör uçakları bir süre daha vatanımızın semalarında uçmaya devam edecek.

https://aveonj.com/dunyada-f-4-phantom-ucaklari/
https://aveonj.com/f-4e-phantom-ii-leri ... -macerasi/

[kabardey]

F-4 lobisi rahat durmuyor.

Kaynaklarıyla, bilgileriyle, özetleriyle şahane olmuş. Ellerinize sağlık.

[SMS48]

Teşekkürler. Büyük bir zevkle okudum...

[Architect]

Çok hoş bir yazı, elinize sağlık.

[Kafkasya]

EL/M-2032 atış kontrol radarı neden 144 km menzilli ve neden 145 km değil?

[Oppenheimer]

NASA, 1960larda Cape Canaveral üssünden fırlatılan Titan IIleri kameraya almak için bir jet uçağına ihtiyaç duyuyor. Öncelikle F-104 ile deniyorlar fakat yeteri kadar itki sağlamadığı için F-4 seçiliyor. F-104 de General Electric J79 turbofan motoru kullanıyor fakat F-4'ün çift J79'u asıl farkı koyan kısım oluyor. Pilot Jack Petry, fırlatma geri sayımına senkron bir şekilde 1.2 mach hızında bir dalış yapıp fırlatmadan sonra Titan II'nin tekasüf izlerini takip ediyor. F-4'ün kanatlarına monte edilmiş iki tane kamera, saniyede 900 kare çekim yapıyor ve bu takip 90 saniye devam ediyor. Sonra hızını almış Titan II, uzaya doğru yol alıyor.

Güzel konu olmuş. Ben de çok severim F-4'ü.

[dflipflop]

Elinize sağlık, F-4'ün yeri gönüllerde her zaman ayrıdır.

[Scarecrow]

birim fiyatı 2.9 milyon USD heralde infliation adjusted rakam değildir.

[Sanchez]

EL/M-2032 atış kontrol radarı neden 144 km menzilli ve neden 145 km değil?

Üretici tarafıından açıklanan 80 nm, 150km civarı.

[Oppenheimer]

birim fiyatı 2.9 milyon USD heralde infliation adjusted rakam değildir.

1965'deki fiyatı o. 2018 enflasyonuna göre oranlandığında 19.3 milyon dolar ediyor. Günümüz aviyonik ve malzemelerinin ne kadar değiştiğini siz düşünün.

[TMRT]

Beğenilerini sunan bütün herkese sonsuz teşekkürler. Konuyu daha güncelleyeceğim malum 5 bin küsur adet üretilmiş bir uçak. Detaylı envanter bilgileri falan gelecek. Ha bir de ELM 2032 radarının menzilini düz hesap 250 KM olarak değiştireceğim sizin için.

F-4 lobisi rahat durmuyor.

Kaynaklarıyla, bilgileriyle, özetleriyle şahane olmuş. Ellerinize sağlık.

Ahahaha sağol üstadım. Bak ne buldum. Bu arkadaş Amerika'da daha doğrusu dünyadaki en ünlü savaş uçağı satıcısı ben bu adamı Instagram'dan tanıyorum. F-4 getirmiş bi tane. Dünyada sivil kullanıma uygun ve uçuşa tamamen hazır tek F-4 olduğunu iddia ediyor. Fiyatı biraz tuzlu yalnız ortak girelim şuna. Sitedeki FG-1 ile birlikte en pahalı uçak konumunda. Benim ev İnönü'ye çok yakın oradaki sivil havalanında tutarız. Gerçi ben bu aletin kanatlarını söktürür TIRla eve taşıtır bahçeye koyarım hangar yaparım bi tane bahçeye. F-1 aracı gibi oraya ittir buraya ittir ite kaka perişan ederiz uçağı da. Uçacağı zaman havalanına götürüp bakımları yapılır kanatları takılır orada.

https://www.platinumfighters.com/phantom2

Adamlar 1959 model uçağı modernize etmemiş uçağı baştan yapmışlar adeta. Sıfır motor takılmış normalde bunlarda J79-8 ilk jenerasyon motor vardır -15 takmışlar kara duman atmaz bu yüklendiğin zaman. Hidroliklere falan bittim resmen sıfırdan yapılmış her şey. Yalnız fiyata gözüm takıldı bunların sıfırları zamanında 2 milyon dolardı ikinci ele 4 kağıt istiyorlar. Wolkswagen arabası gibi mübarek sıfır alıyorsun durduğu yerde değer kazanıyor. İkinci eli sıfırdan pahalı. 2 tane Paveway ve 1 tane Sidewinder standart donanım olarak geliyor. Tapaları sökülmüş ama olsun sanayide ayarlarız onlara 2 tane tapa.

Geçen aylarda iniş esnasında ufak bir tatsızlık yaşayan (ön iniş takımı açılmadı) 2020'miz kal edilmiş. İnanın uçakta hiçbirşey yok. Sadece burnunun altı çizilmiş o kısımda ufak tefek göçükler var kaporta ve perçin işlemi var o kadar. ELM 2032 bile çalışır durumdaydı olmadı ondan çıkma parçalar alıp takarız buna. AVTR'yi takarız mesela renkli ekranda uçuşları kaydeder. Airbagleri patlak sadece (fırlatma koltuğu kullanılmış) o da dokununca sensör yerine denk gelip airbag açmış araçta kaza yoktur. Sırf o koltuk maliyeti yüzünden o uçağı kal ettilerse diyecek söz bulamıyorum ya.

Satılık F-4'ün diğer bir sitedeki ilanı. Açıklama çok güzel yalnız. "2 Mach ile uçan bir jete sahip olmaktan daha karizma bir şey olabilir mi?"

https://www.trade-a-plane.com/search?ca ... e=aircraft

Uçak sadece 461 kilometrede(TTSN). Restorasyon %85 tamamlanmış fakat bu halde bile tamamen uçuşa hazır olduğunu iddia ediyorlar. Uçak satıldıktan sonra %100'e tamamlama sözleri de var.

Bunlar da adamların elindeki diğer satılık makinalar : https://www.platinumfighters.com/warbirds

Sattıkları referansları da bunlar : https://www.platinumfighters.com/sold

Alınır. Net.

[Sanchez]

Enteresan yanı fırlatma koltuğunun da çalışır durumda olması. En deli havacılık hastaları uçağı kaybetme pahasına 4 milyon dolar karşılığında Martin-Baker özel kulubüne de katılabilir...

Satılık bölümündeki Lysander pek hoşuma gitti. Kalk buradan git Antalya'ya, daha eğlenceli haftasonu yolculuğu mu olur..

[kabardey]

@TMRT hocam belli oldu sen bizi batıracaksın. Şimdiden birer kumbara yapalım, biriktire biriktire, durumu %100 olunca alırız.

Yahu şu fotoğrafları görünce tekrar ve tekrar hatırlıyorum bir uçağın ne kadar çok ayrıntısı var ve ne kadar çok şey ters gidebilir.

[kocatepe]

Beğenilerini sunan bütün herkese sonsuz teşekkürler. Konuyu daha güncelleyeceğim malum 5 bin küsur adet üretilmiş bir uçak. Detaylı envanter bilgileri falan gelecek. Ha bir de ELM 2032 radarının menzilini düz hesap 250 KM olarak değiştireceğim sizin için.



Ahahaha sağol üstadım. Bak ne buldum. Bu arkadaş Amerika'da daha doğrusu dünyadaki en ünlü savaş uçağı satıcısı ben bu adamı Instagram'dan tanıyorum. F-4 getirmiş bi tane. Dünyada sivil kullanıma uygun ve uçuşa tamamen hazır tek F-4 olduğunu iddia ediyor. Fiyatı biraz tuzlu yalnız ortak girelim şuna. Sitedeki FG-1 ile birlikte en pahalı uçak konumunda. Benim ev İnönü'ye çok yakın oradaki sivil havalanında tutarız. Gerçi ben bu aletin kanatlarını söktürür TIRla eve taşıtır bahçeye koyarım hangar yaparım bi tane bahçeye. F-1 aracı gibi oraya ittir buraya ittir ite kaka perişan ederiz uçağı da. Uçacağı zaman havalanına götürüp bakımları yapılır kanatları takılır orada.

https://www.platinumfighters.com/phantom2

Adamlar 1959 model uçağı modernize etmemiş uçağı baştan yapmışlar adeta. Sıfır motor takılmış normalde bunlarda J79-8 ilk jenerasyon motor vardır -15 takmışlar kara duman atmaz bu yüklendiğin zaman. Hidroliklere falan bittim resmen sıfırdan yapılmış her şey. Yalnız fiyata gözüm takıldı bunların sıfırları zamanında 2 milyon dolardı ikinci ele 4 kağıt istiyorlar. Wolkswagen arabası gibi mübarek sıfır alıyorsun durduğu yerde değer kazanıyor. İkinci eli sıfırdan pahalı. 2 tane Paveway ve 1 tane Sidewinder standart donanım olarak geliyor. Tapaları sökülmüş ama olsun sanayide ayarlarız onlara 2 tane tapa.

Geçen aylarda iniş esnasında ufak bir tatsızlık yaşayan (ön iniş takımı açılmadı) 2020'miz kal edilmiş. İnanın uçakta hiçbirşey yok. Sadece burnunun altı çizilmiş o kısımda ufak tefek göçükler var kaporta ve perçin işlemi var o kadar. ELM 2032 bile çalışır durumdaydı olmadı ondan çıkma parçalar alıp takarız buna. AVTR'yi takarız mesela renkli ekranda uçuşları kaydeder. Airbagleri patlak sadece (fırlatma koltuğu kullanılmış) o da dokununca sensör yerine denk gelip airbag açmış araçta kaza yoktur. Sırf o koltuk maliyeti yüzünden o uçağı kal ettilerse diyecek söz bulamıyorum ya.

Satılık F-4'ün diğer bir sitedeki ilanı. Açıklama çok güzel yalnız. "2 Mach ile uçan bir jete sahip olmaktan daha karizma bir şey olabilir mi?"

https://www.trade-a-plane.com/search?ca ... e=aircraft

Uçak sadece 461 kilometrede(TTSN). Restorasyon %85 tamamlanmış fakat bu halde bile tamamen uçuşa hazır olduğunu iddia ediyorlar. Uçak satıldıktan sonra %100'e tamamlama sözleri de var.

Bunlar da adamların elindeki diğer satılık makinalar : https://www.platinumfighters.com/warbirds

Sattıkları referansları da bunlar : https://www.platinumfighters.com/sold

Alınır. Net.

Uzun yıllardır iç geçirerek takip ettiğim; adamlara havacılık konusunda gıpta ettiğim bir sitedir.

Paran olsa bile alıp getiremezsin ki.. ülkemizdeki bürokrasi ve işbilmezlikle havacılık gelişmez...

Vakti zamanında Bulgaristan (romanya da olabilir) kal ettiği Mig-21leri bedava sayılabilecek bir fiyata satmaya çalışıyordu. Üstelik nakliteyi de sağlıyordu. Alayım bahçeme koyayım istedim. Sordum soruşturdum. İmkansız bir aşka tutulduğumu öğrendim ve bıraktım.

[Heisenberg]

Yorgun Savaşçılar Görevini yapanlarda bugünki hali.... Son Durak.

Videoyu indirmek isteyen burdan indirebilir (Videonun üstüne sag tiklayarak buraya kaydet secerek indirebilirsiniz):
https://www.picuki.com/media/2217472109802476851

[Sanchez]

Son filo ayrılırken Japon'un yaptığının 2 katı kadar bir emeklilik seromonisi gerçekleştirmezlerse aşk olsun onlara..

[TEORI]

En azından bir iki tanesi devamlı uçar halde tutsalar. Thk bünyesinde tarihi uçak olarak durur. Arada gösterilerde uçururlar.

[Hayali]

Vay bee Baba Fantom

[Antares]

Paylaşım için teşekkürler. Vietnam da ABD'nin 10000 hava aracını kaybetmesini okuyunca bir daha okudum! Merak edip araştırdım. Aşağıya Vikipedi'den bir metni kopyalıyorum.

"Vietnam 1,5 milyon yurttaşını ve zehirlenme sonucu topraklarının 3'te birini kaybetmesine rağmen savaştan galip çıktı. Amerikalılar ise bölgede 58 bin ölü bırakırken, savaş sonrası Vietnam'dan ülkelerine dönen askerlerin önemli bir kısmı da intihar ederek yaşamlarına düşman kurşunlarıyla değil de kendi elleri ile son verdiler.[kaynak belirtilmeli] Amerika ayrıca savaş boyunca, çoğunluğu uçaksavar ateşiyle düşürülen 10 bine yakın hava aracını yitirdi. Buna karşılık Kuzey Vietnam'ın kaybı 200 civarındaydı"

[Sanchez]

Bi ara bahsetmiştim ama silindi bişeyler oldu. Tekrar yazacağım ve inşallah düzelteceğiz o yanlış düşünceleri artık.

Şimdilik kısaca ekstra araştırma için, 10000 uçak değil, 10000 hava aracı. Bunların 2000 kadarı uçak, bunların daha küçük bir bölümü de yüksek performanslı jet uçakları.

İntihar sayıları çoğunlukla bir tahmin olmakla beraber sadece Vietnam değil, sonraki yıllarda yaşanan savaşlarda da benzer sonuçlar gösteriyor. Dünyanın çoğu ülkesinde böyle. Türkiye'de böyle mi, bir araştırma olduğunu sanmıyorum. Bakmak lazım.

[igirgin]

Yorgun Savaşçılar Görevini yapanlarda bugünki hali.... Son Durak.

Videoyu indirmek isteyen burdan indirebilir (Videonun üstüne sag tiklayarak buraya kaydet secerek indirebilirsiniz):
https://www.picuki.com/media/2217472109802476851

Bunlar bizim 2020 Terminatör değil mi, filim bitiyor mu?

[swat]

Çok güzel bir yazı Super Phantom a çok şaşırdım İsrailliler yine yapmışlar.

[okeanos]

[Sanchez]

Müziksizi var mıdır ki, bakmak lazım..

[okeanos]

Kulaklarımı ısırarak dinledim ilkinde. Sonra sessize alinca esas güzellik ortaya çıkıyor. @TMRT üstad belki bulabilir hocam.

[MrExelance]

@TMRT üstat'a mesaj attım ama görmedi galiba bendeniz de bir yazı yazdım Dünyadaki F-4'ler üzerine. Yazıya ekleyemediğimden link veriyorum
https://aveonj.com/dunyada-f-4-phantom-ucaklari/

[witch_king]

@TMRT üstat'a mesaj attım ama görmedi galiba bendeniz de bir yazı yazdım Dünyadaki F-4'ler üzerine. Yazıya ekleyemediğimden link veriyorum
https://aveonj.com/dunyada-f-4-phantom-ucaklari/

Sayın MrExelance, gerçekten güzel bir makale olmuş emeğinizi ve elinize sağlık.

[MrExelance]

Küçük bir soru soracağım

Türk Hava Kuvvetleri'ne "Peace Diamond 1 " projesi kapsamında envantere giren ilk 40 F-4E savaş uçağının filolara dağıtımı nasıl oldu acaba.

3 adet kaynak bırakacağım bilen üstat aydınlatsın.

Cem Doğut'a göre "1974 yılında gelen 8 adet F-4E Phantom II uçağı 113'üncü Filo'ya tahsis edilmiştir. 1975 yılında gelen 32 adet uçağın 12 tanesi 113'üncü Filo'ya, kalan 20 tanesi ise 112'nci “Şeytan” Filo Komutanlığına verilmiştir."

Arda Mevlütoğlu'na göre "73-1016 ve 73-1017 kuyruk numaralı ilk iki F-4E, 1. AJÜ’ye bağlı 112. Filo’da 30.08.1974 tarihinde hizmete girdi. Kıbrıs Barış Harekâtı nedeniyle ABD’nin silah ambargosu uygulamaya başladığı 05.02.1975 tarihine kadar da toplam 22 F-4E, 112. Filo’ya teslim edildi. Ambargonun 1978 yılında kaldırılması ile birlikte kalan 18 uçak da aynı yıl Malatya Erhaç 7. AJÜ’ye bağlı 171. Filo’da hizmete girdi"

Tayyareci.com'a göre Kıbrıs Barış Harekatı nedeniyle ABD ambargo uygulamaya başlayınca 1974’de gelen uçak sayısı 8 adet F-4E ile sınırlı kalmıştır. Bunlardan dördü 112. Filo’ya, diğer dördü de 113. Filo’ya teslim edilmiştir. 8 Ocak 1975’ten itibaren teslimata tekrar başlanmış, gelen “Phantom”lar 6. Ana Jet Üs’deki 161. Filo’ya tahsis edilmiştir. Ancak bu filonun bilahare F-16C’lerle donatılması üzerine “Phantom”lar, F-5A’ların yerini almak üzere 7. Ana Jet Üs’deki 171. ve 172. Filo’lara devredilmiştir."

[foundry_man]

@TMRT üstat'a mesaj attım ama görmedi galiba bendeniz de bir yazı yazdım Dünyadaki F-4'ler üzerine. Yazıya ekleyemediğimden link veriyorum
https://aveonj.com/dunyada-f-4-phantom-ucaklari/

Çok güzel olmuş dünden beri hiç sıkılmadan 2 yazınızı daha okudum.

[MrExelance]

Sayın MrExelance, gerçekten güzel bir makale olmuş emeğinizi ve elinize sağlık.

Rica ederim hocam.

[MrExelance]

Çok güzel olmuş dünden beri hiç sıkılmadan 2 yazınızı daha okudum.

Teşekkür ederim hocam

[MrExelance]

Sayın Deno hocamın attığı fotoğraflardan sonra bu sabah ikinci yazımı tamamlayabildim.
TMRT üstat gelince bunu da ana konuya ekleyebilir.

F-4E Phantom II ‘lerin Türkiye Macerası:
https://aveonj.com/f-4e-phantom-ii-leri ... -macerasi/

[Sanchez]

Ramstein'dan kalkan iki Amerikan F-4'ü, tam yük ile Hohenzollern Kalesi'nin yakınında, 1985. Prusya kim ki dercesine..

[TMRT]

@TMRT üstat'a mesaj attım ama görmedi galiba bendeniz de bir yazı yazdım Dünyadaki F-4'ler üzerine. Yazıya ekleyemediğimden link veriyorum
https://aveonj.com/dunyada-f-4-phantom-ucaklari/

Üstadım merhaba. Gönderdiğiniz özel mesajınızı ve konuya yazdığınız cevabınızı gördüm. Şu an Türkiye Cumhuriyeti Bahriyesi bünyesinde vatani görevimi icra ediyorum. Nasipse 13 gün sonra MAVİ VATAN'dan ANA VATAN topraklarımıza ayak basıyorum. Daha sonra ivedi şekilde konuyu sizin güzel makalenizi ve konuya gönderilen diğer harikulade mesajları da ekleyerek güncelleyeceğim. Phantom'a ve herkese selamlar. İki haftaya görüşmek üzere.

[Shock and Awe]

F-4’leri modernize edip kullanmaya devam edebiliriz demiş İsmail Demir.
İnşallah S-400ler de aktif edilir de bir an evvel dibi görürüz. Çünkü başka türlü toparlanmamız imkansız.

[MrExelance]

Üstadım merhaba. Gönderdiğiniz özel mesajınızı ve konuya yazdığınız cevabınızı gördüm. Şu an Türkiye Cumhuriyeti Bahriyesi bünyesinde vatani görevimi icra ediyorum. Nasipse 13 gün sonra MAVİ VATAN'dan ANA VATAN topraklarımıza ayak basıyorum. Daha sonra ivedi şekilde konuyu sizin güzel makalenizi ve konuya gönderilen diğer harikulade mesajları da ekleyerek güncelleyeceğim. Phantom'a ve herkese selamlar. İki haftaya görüşmek üzere.

Bekliyorum hocam

[MrExelance]

F-4’leri modernize edip kullanmaya devam edebiliriz demiş İsmail Demir.
İnşallah S-400ler de aktif edilir de bir an evvel dibi görürüz. Çünkü başka türlü toparlanmamız imkansız.

Niye zamanında F-5,RF-4,F-4ETM leri erken emekli edecek kadar zengindik de ne oldu da F-4'leri jübile edemeyecek duruma düştük. Biraz açıklamaları lazım

[karli]

Niye zamanında F-5,RF-4,F-4ETM leri erken emekli edecek kadar zengindik de ne oldu da F-4'leri jübile edemeyecek duruma düştük. Biraz açıklamaları lazım

AESA Radarlı F-4 ler geliyor hazır olun derim. Hava Hava kaabiliyetide katacaklar gibi. Fena bir platform olmaz.

[LoneWarrior]

F-4 2040 hayırlı uğurlu olsun o zaman.

[Tyras]

AESA Radarlı F-4 ler geliyor hazır olun derim. Hava Hava kaabiliyetide katacaklar gibi. Fena bir platform olmaz.

Zorlanarak ulaşılmış sınırları zorlamaya niyetleniyoruz herhalde.

Bunun yerine Atak'a satışına karşılık 2 koltuklu JF-17'lerden 30 tane zamanlı alınırdı. Hem f-4 filolarının idame masrafından kurtulurduk. f-35ler gelene kadar "sayısal" bir boşluk doldurucu olurdu, F-35'ler gelince de eğitim filosuna kaydırılırlardı, Hürjet gelinceye kadar bir boşluk doldurucu olurdu.

AESA radarı da, elimizde bol bol blulunan Blok40'ların burun yapısına uygun geliştirmeyi yeğlerim. F-4'ün iri burnuna göre radar yaptın hadi diyelim 8 sene kullandın sonra?

Eğer Raytheon RACR seviyesinde Plug & play birşey yapabileceklerse de ilk f-16lara taksınlar, tamam F-4 karizmatik, görünce hayran oluyor insan da, biz gösteri ordusu değiliz,somut risklerle dolu bir dönemden geçiyoruz.

[Oppenheimer]

F-4'e AESA olmaz. Ufak modernizasyonlarla 4-5 sene daha idare etmesi isteniyordur.

[MrExelance]

Zorlanarak ulaşılmış sınırları zorlamaya niyetleniyoruz herhalde.

Bunun yerine Atak'a satışına karşılık 2 koltuklu JF-17'lerden 30 tane zamanlı alınırdı. Hem f-4 filolarının idame masrafından kurtulurduk. f-35ler gelene kadar "sayısal" bir boşluk doldurucu olurdu, F-35'ler gelince de eğitim filosuna kaydırılırlardı, Hürjet gelinceye kadar bir boşluk doldurucu olurdu.

AESA radarı da, elimizde bol bol blulunan Blok40'ların burun yapısına uygun geliştirmeyi yeğlerim. F-4'ün iri burnuna göre radar yaptın hadi diyelim 8 sene kullandın sonra?

Eğer Raytheon RACR seviyesinde Plug & play birşey yapabileceklerse de ilk f-16lara taksınlar, tamam F-4 karizmatik, görünce hayran oluyor insan da, biz gösteri ordusu değiliz,somut risklerle dolu bir dönemden geçiyoruz.

+1 katılıyorum. JF-17 elimizde zamanın 133.Pençe Filonun F-5'leri tarzda bir görev icra edebilir. Jet İntibak/Cas görevleri için yeterli durabilir.
Ya da F-16 alımı yapılabilir 60 civarı block 70 de fena olmaz

[çanakkale geçilmez]

Jf-17 blok 3 de aesa radarı da olacak.İstenirse kendi geliştirdiğimiz radarı entegre de edebiliriz.F-4 lere harcıyacağımız para,enerji yerine 30 uçak elimizi rahatlatırdı.Keşke alsak ama kuvvet istemez.F-4 ler i bir on sene daha kullanacağız galiba bu ekonomik şartlar da biraz da mecbruz .

[Heisenberg]

Yorgun Savaşçılar Görevini yapanlarda bugünki hali.... Son Durak.

Videoyu indirmek isteyen burdan indirebilir (Videonun üstüne sag tiklayarak buraya kaydet secerek indirebilirsiniz):
https://www.picuki.com/media/2217472109802476851

Bunlar bizim 2020 Terminatör değil mi, filim bitiyor mu?

Hocam yeni gördüm mesajinizi. Video aniden bitiyor.
Terminatör'mü degilmi bilen arkadas varsa yazsin lütfen.
Ama F-4leri bu halde görmek icler acisi

[swat]

Arkadaşlar Türk Hava Kuvvetlerinin 90 lar sonundaki mevcudiyetini yazıyorum.

- 160 + F16 Block30/40 (Öncel II devam ediyordu)
- 100 F-5 A/B
- 200 F-4E/RF-4E Phantom

Şu an 238 adet kadar F-16'mız var. Tamam Modernize ve güncel.

Etrafımızdaki tehdit seviyesine bakarak söylüyorum. Acil bir Stop/GAP bütçesine ihtiyaç var.

[Test7]

Hizmet dışı bir F-4E uçağı, eğitim faaliyetlerinde kullanılmak üzere Antalya Aksu Uçak Bakım Teknolojisi Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi'ne hibe edildi.

[Heisenberg]

F-4E/RF-4E Phantom ile F-4 terminator 2020 cogu hizmet disi kaldi sanirim,
keske en azindan F-4 terminator 2020 5sene daha Aktiv kalabilseydi .
Su an icin az (?) sayida Aktif F-4 terminator 2020 kaldi. Tüm görevleri F-16 lara yüklediler.

[okeanos]

Kuvvetin planlamasının içine edenler zil takıp TCG Anadolu' ya yaptırdıkları sky jumptan denize atlasın.

[TEORI]

Kuvvetin planlamasının içine edenler zil takıp TCG Anadolu' ya yaptırdıkları sky jumptan denize atlasın.

Hay bin yaşa, ben o rampa ile daha farklı senaryolar hayal etmiştim ama bu da olumlu.

Ne kadar f4 uçar durumda bilmiyorum ama en son sayı 48 di. Daha ne kadar uçar bilemem.

Sihaların varlığı bizimkilere manasız bir rahatlık vermiş gibi. Evet özellikle bombardımanlarda f16 lara büyük katkı sağlıyor ama 20 kiloluk bomba atma kapasitesiyle 900 kg luk bomba kapasitesi bir olmuyor. Uçak her daim şart.